مقابله اخلاقی دینی با ناملایمات زندگی گامی به‌سوی مدل مقابله ایمانی تحولی

زندگی انسان در جهان مادی در عین خوشی‌ها و لذت‌ها همواره دستخوش رنج‌ها و سختی‌هایی است که برای برون‌رفت از آن‌ها باید با اتکاء به منابعی تقویت‌کننده به‌گونه‌ای موثر به مقابله با آن‌ها پرداخت. مقابله را می‌توان فرایندی پیوسته در حال تغییر دانست که با برطرف ساختن نیازهای موقعیتی یا شخصی در حفظ یا تحول این نظام‌های معناده از نقشی درخورتوجه برخوردار است. بر این اساس، در مقابله دینی که هر رویدادی در پرتو امر قدسی و ایمان به آن تفسیر می‌شود، فرد دین‌دار به انواعی از مقابله‌های شناختی، عاطفی و رفتاری متوسل می‌شود و »سبکی از زندگی « را رقم می‌زند که از آن به »زندگی مومنانه « یا »حیات طیبه « تعبیر می‌شود. ایمان مومنان با ایجاد پایداری در قبال رویدادهای تلخ، حلم در تعامل با دیگران و خویشتن‌داری در رویارویی با ناملایمات، پرده‌ای از زندگی دین‌دارانه را به نمایش می‌گذارد. با این تصویر از ایمان، می‌توان جوهر »مقابله ایمانی در اسلام « را پرورش »روحیه استقامت و سرسختی « یا به تعبیر روان‌شناختی »سخت‌رویی « دانست. بدین ترتیب، سخت رویی مومنانه، مجموعه‌ای از ویژگی‌های شخصیتی و نیز رویکردهای دین‌دارانه است که به‌عنوان یک »منبع مقاومت « درپی ایمان و التزام به راهبردهای ایمانی در شخص حاصل می‌شود. مقاله حاضر درصدد تبیین انواع مقابله اخلاق دینی و مدل مقابله ایمانی تحولی برگرفته از آموزه‌های اخلاقی قرآن است.