عنصر «گفتگو» در تاریخ بیهقی

در محیط دربار سلطان مسعود غزنوی، بی اعتمادی عمیقی در لایه های مختلف حکومت وجود داشت که زمینه انواع توطیه ها و فتنه انگیزی ها را فراهم می آورد. ابوالفضل بیهقی به کمک ابزارهایی هم چون عنصر داستانی «گفتگو»، کوشیده است به نحوی زیرکانه و پوشیده آن واقعیت ها را آشکار سازد و آن ها را در بوته نقد قرار دهد. بیهقی با این انگیزه و هدف خاص از طریق گفتگو به توصیف دقیق شخصیت ها و روابط آنها پرداخته است. وی گاه از طریق بازگویی جملاتِ اشخاص در لابه لای گفتگوهایشان، آنها را قابل اعتماد یا غیرقابل اعتماد معرفی کرده است. هم چنین گاه فضای بی اعتمادی را از طریق گزینش ها و پاره های برگزیده خود از میان گفتگوی شخصیت ها منعکس کرده است. بیهقی معمولاً انتقاد خود را در لفافه ای از گفتگوهای دیگران می پیچد و از طریق گفتگوی آن ها بسیاری از سیاست های اشتباه حکومت غزنویان و شخص مسعود را زیرکانه و غیر مستقیم برملا می کند.