کمال انسان و انسان کامل در نظر شبستری

مقاله حاضر در جست و جوی پاسخ مستدل و برهانی به پرسش­های مطرح پیرامون کمال انسان و انسان کامل در عرفان اسلامی است؛ کمال انسان در چیست؟ انسان کامل کیست و چه ویژگی­هایی دارد؟ این کمال چگونه تحقق می­پذیرد و از کجا آغاز شده و به کجا می­انجامد؟ در این باره از اشعار مثنوی گلشن راز شیخ محمود شبستری به عنوان الگوی کاربردی استفاده شده است. شیخ محمود شبستری با استفاده از مسیله حرکت به بیان مبحث تکامل می­پردازد. به عقیده او حرکت بنیادی در هستی غیر قابل انکار است. در پی این حرکت همه چیز می­خواهد به اصل خود بر گردد. در پایان همه هستی به تعادل می­رسد و در نتیجه وحدت به جای کثرت می­نشیند. این حرکات شامل حرکت جوهری ، تجدد امثال ، و حرکت حُبّی بوده و در همه این حرکات انسان قافله سالار است که با نام های مختلف انسان کامل، ولی، امام و ... نمود می­یابد و انسان تنها موجودی است که به غایت کمال که همان اتحاد با خداست دست می­یابد. به عقیده شبستری کامل ترین انسان، پیامبر اکرم (ص) می­باشد که هم ولی است و هم نبی؛ این سیر از ازل آغاز شده و تا ابد ادامه خواهد داشت و در تمام موجودات قرار دارد و همگی دنباله­روی تکامل انسان­اند،