پدیده «سقف شیشه‌ای» در ادبیات داستانی معاصر

یکی از مسائل مرتبط با زنان شاغل، موانعی است که در مسیر استخدام و ارتقای شغلی آنها وجود دارد. جامعه‌شناسان موانع ارتقای شغلی زنان را براساس پدیده «سقف شیشه‌ای» بررسی و ارزیابی می‌کنند. سقف شیشه‌ای مجموعه عواملی است که موانعی را در مسیر پیشرفت شغلی زنان ایجاد می‌کند. آثار داستانی ازجمله منابع ادبی و فرهنگی هر جامعه‌ای است که سهمی در بازتاب وقایع اجتماعی و مسائل مرتبط با دنیای زنان دارد. در شماری از آثار داستانی شخصیت‌های زن با موانعی در ادامه تحصیل، ورود به بازار کار و ارتقای شغلی مواجه هستند. این مقاله درصدد است تا با بررسی داستانهای فارسی که به مسئله اشتغال زنان و شرایط شغلی آنها اشاره شده، برمبنای پدیده سقف شیشه‌ای و روش مطالعه کتابخانه‌ای و تحلیل محتوا موانع ارتقای شغلی آنها را استخراج و تحلیل کند. نتایج نشان می‌دهد که نگرشهای مردسالارانه، ازدواج، فساد محیط کار و فرزندآوری مهم‌ترین عوامل در ایجاد پدیده سقف شیشه‌ای هستند. این عوامل باعث می‌شود تا رده‌بندیهای شغلی در اختیار مردان باشد و تقسیمات براساس جنسیت انجام شود؛ درنتیجه مردان در مشاغل مهم و حساس و زنان در مشاغل متوسط و سطح پایین قرار گیرند.

the phenomenon of glass ceiling in contemporary fiction

the barriers to women’s employment and job promotion are among the main issues surrounding working women. sociologists study the barriers to women’s promotion in terms of glass ceiling. the glass ceiling is a set of factors that creates barriers on the path of women’s career advancement. fictional works as the literary and cultural sources of any society play a part in representing social events and the issues surrounding the world of women. in some fictional works, the female characters face different barriers to continuing their studies, going into business, and being promoted. conducting a study into the fictional works concerning women’s employment and career conditions, the present paper attempts to identify the barriers to women’s employment in terms of glass ceiling and based on a library research and a content analysis. the findings suggest that patriarchal views, marriage, work corruption, and having children are the major factors in creating the glass ceiling. due to these factors, different carriers are dominated by men and strongly influenced by gender issues, a situation in which men win the jobs of high rank and women take the lower ones.