نسخه‌شناسی حماسۀ ناشناختۀ جمشیدنامه

جمشیدنامه، یکی از حماسه‌های منثور بی‌سابقۀ ادب فارسی است که گزارش بدیع آن منحصر بر احوال جمشید پیشدادی بوده و از این منظر، می‌توان آن را در شمار روایت‌های مستقلّی نظیر: گرشاسپ‌نامه و کوش‌نامه قرار داد که با فراز و فرودهای زندگی یکی از شخصیّت‌های اساطیری ایران مرتبط است. راوی جمشیدنامه کوشیده تا بر برهه‌ای تاریک و مبهم از زندگانی جمشید متمرکز شود که تمامی منابع ادبی و تاریخی در رابطه با گزارش آن معطّل مانده‌اند. آن‌چه از جمشید در شاهنامه و دیگر آبشخورها ذکر شده، بیشتر بر عصر پادشاهی، زوال و قتل جم به فرمان ضحّاک محدود شده‌ است، امّا جمشیدنامه برخلاف دیگر منابع، به طور مشخّص، تنها به وقایع پیش از رویارویی جمشید با ضحّاک نظر داشته و توصیف راوی از زندگی شگفت جمشید، دورۀ زمانی کودکی تا پادشاهی او بر هفت‌اقلیم را در بر می‌گیرد. پژوهش حاضر، برای نخستین بار به روش استقرایی بر آن شده تا ضمن معرّفی حماسۀ جمشیدنامه، مشخّصات دست‌نویس‌های فارسی، ترکی، اردو و دیگر نسخ هم‌نام ناشناختۀ آن را بررسی کند.

codicology of unknown epic of jamšid nāmeh

jamšid nāmeh is an unprecedented prose epic in persian literature that its original report was limited to the life of jamšid pishdadi and from this point of view, it can be considered as an independent narration such as: garšāsp-nāma and kush nameh which is related to the ups and downs of life of one of the mythological characters of iran. the narrator of jamšid nāmeh has tried to focus on the dark and obscure moments of jamšid’s life which all literary and historical sources have been suspended in relation to its reporting. what is mentioned about jamšid in šāhnāmeh and other sources is more limited to the era of the monarchy, the decline and murder of jam by the order of zahhāk, but unlike other sources, jamšid nāmeh specifically refers only to the events before jamšid’s encounter with zahhāk and describes the narrator of jamšid’s wonderful life covers the period from childhood to his reign on earth. for the first time, the present study has been inductive in order to introduce the epic of jamšid nāmeh, to examine the characteristics of persian, turkish, urdu manuscripts and the other same name & unknown manuscripts.