ساختار مَثَل ‌گونه سخن، شیوه‌ای برای القای نظر و حذف «دیگری» در کلام سعدی

«دیگری» مفهومی وابسته به هویت فردی است و هویت فردی فقط وقتی معنا پیدا می‌کند که با دیگران سنجیده شود. مفهوم «دیگری» حاصل معرفت ‌شناسی و هستی‌ شناسی انسان مدرن است که زندگی و تجاربی متفاوت از انسان کهن دارد. این مفهوم که با ماهیت مباحث ادبی نیز سازگار است، می‌تواند مبتای تازه‌ای برای تحلیل آثار ادبی باشد و پنجره تازه‌ای به آثار ادبی بگشاید .یکی از انواع ادبی که می‌توان مفهوم دیگری را در آن کاوید و تا به ‌حال از این جهت مورد توجه قرار نگرفته، «مَثَل» یا «ضرب‌المثل» است که به دلیل فقدان گفتگومندی منجر به حذف «دیگری» می‌شود. سعدی از شاعران و نویسندگانی است که هم از ضرب ‌المثل‌ استفاده فراوان کرده و هم در شیوه سخنوری کوشیده است کلام خود را به ساختار ضرب‌المثل نزدیک کند. وی با شناخت دقیق قابلیت‌های زبان فارسی و نیز ظرفیت‌های خاص مَثَل، بسیاری از سخنان خود را مثل ‌واره ارائه و البته از این راه نظرات خود را به دیگران القا کرده است. او با استفاده از ویژگی‌های خاصی از ضرب‌المثل ازجمله: «مخاطب قرار دادن»، «هشداردادن»، «استفاده از نام اشخاص مشهور»، «استفاده از طنز»، «استفاده از جادوی مجاورت»، «تحقیر کردن» و «تشبیه به حیوانات»، نظر خود را القا و خودآگاه یا ناخودآگاه «دیگری» را حذف می‌کند. در پژوهش حاضر ضمن تحلیل ساختار ضرب‌المثل، شیوه استفاده سعدی از این صورت ادبی به قصد حذف «دیگری» و القای هنرمندانه سخن به دیگران در گلستان و بوستان بررسی می‌شود.

The Proverb structure of speech is a way of induction of opinion and eliminating the other in Sadi’s words

Other is a concept related to individual identity, and individual identity only makes sense when it is weighed against others. The concept of the other is the result of the epistemology and ontology of modern man, which has a different life and experience from that of ancient man. This concept entered literature with the theory of the logic of Bakhtin’s dialogue and opened a new window to literary works. One type of literature in which this concept can be explored and has not yet been considered is the parable, which leads to the omission of the other due to the lack of dialogue. Proverbs have been widely used as a linguistic feature and literary genre in the works of Persian writers; but there are those whose words have become proverbs. Sadi is one of these writers. By accurately recognizing the specific capacities of the parable, he presents many of his words as parables and in this way conveys his views to others. In the present study, while analyzing The Proverb structure, its features are related to the elimination of other such as: using proximity magic, addressing, warning, using the names of famous people, using humor, and ... Sadi’s method of use of this type of literature is examined in order to eliminate the other and induce speech artistically to others in Golestan and Bustan.