جوشش جوهر هستی در سبک هندی (خوانش صدرایی شعر صائب تبریزی)

تخیل شاعران فارسیگوی قرن یازده و دوازده، به جانب نازک‌اندیشی در طبیعت و ذره‌نگری در پدیده‌ها گراییده است. این گرایش همزمان است با تحولاتی که در فلسفۀ ایرانی در اصفهان قرن یازدهم روی داد. محتمل است که این همزمانی حاصل تاثر ادبیات و حکمت از یکدیگر باشد. در این مقاله مسالۀ «حرکت در جوهر طبیعت» به عنوان موضوع مشترک در شعر نازک‌خیال صائب و حکمت متعالیه ملاصدرا بررسی شده است. این جستار می‌کوشد تا شباهت دو گفتمان فلسفی و ادبی را در نگرش به یک موضوع (حرکت در جوهر) نشان دهد. برای این منظور تخیلات شعری را که پویایی و حرکت درونی هستی را بازنمایی نمایی می‌کند در شعر نمایندۀ برجستۀ نازک‌خیالان یعنی صائب تبریزی (1006-1087 ق) بررسی کرده و شباهت نگرش صائب را با اندیشۀ حرکت جوهری ملاصدرا نشان داده است. آنچه صدرای فیلسوف با برهان و استدلال دربارۀ حرکت جوهری و انقلاب مستمر وجود بیان کرده شاعر نازک‌خیال با قوۀ مخیله در صورت‌های محاکاتی بازنموده است.

Substantial motion of the universe in the indo - Persian poetry(A Sadrian reading of Saeb - e -Tabrizi’s poem)

AbstractIn the 16th century (11the AH), the ideas of Shiite philosopher, Mullā Sadrā (15721640 AD / 9791050 AH) brought about fundamental changes in Islamic ontology, especially some of his innovative ideas on the originality of existence, and Substantial Motion. Simultaneously with these changes, the imaginative style of Persian poetry (indoPersian poetry) underwent changes, with a dynamic view to existence and substance of nature.The article is actually a comparative study on philosophy and poetry, which deals with the &Substantial Motion of nature& as a common theme in poetry of Saeb Tabrizi (10061087 AH), the Persian poet of the 16th century, and Mulla Sadra’s transcendental wisdom, and tries to show the similarity between Sadra’s philosophical thought and Saeb’s poetic attitude to movement in essence of nature.