بررسی سنت ادبی «الحاق‌سرایی»‌ و تحلیل انگیزه سرایندگان متون الحاقی (مطالعه موردی: برزونامه کهن)

برزونامه کهن یکی از متون حماسی شاخص فارسی است که بعد از شاهنامه فردوسی، بیشترین کثرت و تنوع نسخ را دارد؛ لیکن به علت نداشتن نسخ مستقل، از حیث نسخه‌شناختی، کمتر مورد بررسی دقیق قرار گرفته است. این جستار، با بررسی کیفیت تطور نسخ این متن و تعمیم یافته‌ها به ژانر حماسه ملی فارسی، یک مدل سه‌گانه برای طبقه‌بندی منابع متنی این ژانر طراحی کرده است.  مطابق این مدل، نسخ حماسه‌های فارسی در سده‌های هفتم تا دهم، در سه شکل متنی مستقل، مجموعه‌ای و نسخ شاهنامه‌ای یافت می‌شوند. سنت ادبی مسلط بر این متون، سنت «الحاق‌سرایی» است که مطابق این سنت، هم خالقان اولیه آثار و هم کاتبان نسخ، به جای خلق اثر مستقل با انگیزه الحاق به متن معیار (شاهنامه‌) اثر را ایجاد می‌کردند. به همین دلیل، غالب نسخ برزونامه کهن (47 نسخه از 54 نسخه)، «شاهنامه‌ای» بوده‌اند و شاعر (کوسج) نیز محتملاً متن را برای الحاق به شاهنامه یا لااقل در نسبت با آن سروده بود.

The Study of the Literary Tradition of Compiling the Accompanying Story and the Analysis of the Motive of the Poet’s in the Epic Poems after Shāhnāma (Case Study: The Old Burzōnāma)

The old Burzōnāma is one of the most important epic texts of Persian that after Ferdowsi’s Shāhnāma, has the most plurality and diversity of manuscripts among Persian epic texts; but since it has only an independent manuscript, most of which are the manuscripts of Shāhnāma, they are less cognitively reviewed accurate. The identity of this work as an accompanying story in Ferdowsi’s Shāhnāma is not a specific feature of this text. This essay, by examining the quality of the transmutation of the old Burzōnāma, and analyzing and generalizing the findings of the manuscript, designed the triplet model for the classification of the sources of this genre: the Persian National Epic. According to this model, Persian epics are found in the seventh and tenth centuries in three Text Types of manuscripts: Independent manuscript, a manuscript in the epic collection and a manuscript in the Shāhnāma manuscript.The literary tradition that created these texts is the tradition of compiling the Additional stories. According to this tradition, both the creators of the works and the scribes of manuscripts, instead of creating an independent work, had a motive for adding their story to the genre’s standard text (Shāhnāma). For this reason, most of the manuscripts of the ancient period (47 manuscripts out of 54 manuscripts) were manuscripts annexed to Shāhnāma, and the poet (Kōsaj) also probably wrote the work for adding the Shāhnāma, or at least in relation to it.