تاثیر زبان و ادبیّات فارسی در ادبیّات دیوانی عثمانی

تعامل، تاثیر و تاثّر فرهنگ، زبان و ادب ملل مختلف امری اجتناب ناپذیر است. زبان و ادبیّات فارسی، از جهت تاثیرگذاری بر دیگر زبان‌ها و فرهنگ‌ها  و تاثیرپذیری از سایر فرهنگ‌ها، دارای پیشینۀ دور و دراز و قابل اعتنایی است. تعامل زبان فارسی با زبان و ادبیّات ترکی از آن جمله است. این مساله در دوره‌ای به ضرورت سیاسی، با ورود و هجوم لغات و اصطلاحات ترکی و در دوره‌ای دیگر به شکل مجرای تاثّر از دگرگونی‌های دنیای جدید و تحولات اروپا و غرب قابل مشاهده است. منظور از ادبیّات دیوانی عثمانی، ادبیّات ششصدساله ترکی از قرن سیزده تا میانه های قرن نوزدهم میلادی و به عبارتی ادبیّات ترکی دوره اسلامی تا زمان ادبیّات دوره تنظیمات است. این تاثیرپذیری چنان‌که از آثار و بررسی‌های خود عثمانی ها و محققان دوره‌های بعدی ترک نیز برمی‌آید، تنها در حوزۀ تاثّر ناخودآگاه و غیر مستقیم نیست، بلکه تشبّه به شاعران فارسی و تقلید از آثار آنان از باب تعمّد و تفاخر و تقلیدی آگاهانه و مستقیم است. در این مقاله با نگاهی به ادبیّات دیوانی ترک در دوره‌های سلجوقی و عثمانی، تاثیر سروده های شاعران فارسی بر شاعران این دوره بررسی شده نیز با ارائۀ تاریخچۀ مختصر ادبیّات قبل از تنظیمات ترک معرفی شده و شاخصه‌های مهم‌ّ آن از جمله تقلید و تاسّی از زبان فارسی، نشان داده ‌شده ‌است.

The influence of Persian language and literature on Othman Divani literature

Interaction, effect and influence of culture, language and literature among different nationalities in unavoidable. Considering effecting on other cultures and languages and at the same time, being impressionable from them, has a long term and noticeable history for Persian language and literature. Turkish literature and language is among the ones that has had the most interaction with Farsi language and literature. In specific time periods, this relation has been highlighted because of the political necessities, and alternatively, it is observable due to the emerging technologies and fluidity of European and western countries.  Edebiyatee Divani is defined as a sixcenturies long Turkish literature, from 13th century up to mid nineteens century, which can be considered as Islamic Turkish epoch until literature of “edebiyate tenzimi”. Majority of created literary works in Divanie Othmany period, are affected by Farsi traditional literature and also has been saturated by Farsi words and phrases to the extent that with a glance and nontechnical investigation, it can be traced easily. Based on the Othman literary works and also considering researchers of next periods, it can be concluded that this influence is not limited to the unconscious  fluidity and indirectly effect, but also it has been tried intentionally to make the literary works as much as possible similar to the Farsi poets and their works in a mimicry way. In this paper, considering Turkish Edebiyatee Divani in Saljoughian and ottoman epoch, the effect of Persian poets on the works of poets in this period has been investigated.