بررسیتطبیقی جایگاه میادین تهران در حفظ و ارتقای خاطرهجمعی شهروندان (مطالعه موردی: میدان تجریش و میدان بهارستان)

خاطرهجمعی خاطره مشترک افراد از وقایع و رویدادهای تجربه شده به وسیله آنها، به عنوان عضوی از گروه، در چارچوبی اجتماعی و فضایی است. خاطرات جمعی از طریق افزودن معنی به فضا، به ارتقای هویت مکانی میانجامند و این هویت مکانی، بازشناسی و ارتقای هویت شخص را به دنبال دارد. از این منظر، بیتوجهی به مقوله خاطرهجمعی در شهر میتواند عواقب ناخوشایندی همچون بحرانهای هویتی را در پی داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی معیارها و عوامل تاثیرگذار بر شکلگیری و حفظ خاطراتجمعی در میادین شهری صورت گرفته است. به این منظور، در ابتدا مفهوم خاطره و خاطرهجمعی و ارتباط آن با مکان و میدان از طریق مطالعه اسنادی آرای اندیشمندان شناسایی شده و معیارها و عوامل تاثیرگذار بر شکلگیری و حفظ خاطرات جمعی در عرصه عمومی شهر و به ویژه میدان استخراج گردیده است. سپس این مولفهها از طریق مطالعه اسنادی و برداشتهای میدانی در میادین تجریش و بهارستان مورد بررسی مجدد و تدقیق قرار گرفتهاند. در مرحله بعد، در راستای آزمون مدل اولیه( مولفههای استخراجشده از مرحله مطالعات اسنادی)، مصاحبههای ژرفکاوانهای با گروههای دارای خاطرات جمعی از میادین تجریش و بهارستان صورت گرفتهاست. پس از آن، عوامل تاثیرگذار بر شکلگیری، یادآوری و تداوم خاطره در میادین تجریش و بهارستان با استفاده از تحلیل محتوای ترکیبی( کمیو کیفی، با غلبه روشکیفی) از میان مصاحبهها استخراج گردیده و در نهایت اهمیت هر یک از این عوامل با استفاده از نتایج بررسی تطبیقی تعیین شدهاست. نتایج حاصل از مطالعات اسنادی به شناسایی مولفههای فضایی و مولفههای مرتبط با کاراکتر مکان انجامید. سکون، تجمعپذیری، انعطافپذیری، دیالکتیکدرونوبیرون، تعینفضایی، یکپارچگی و تداوم از جمله مولفههای فضایی و جهتیابی، شناسایی و شفافیت( عناصر یادمانی، نامهاواسامی و فعالیتهاوعملکردها) از جمله مولفههای مرتبط با کاراکتر مکان بودهاند. این در حالیست که نتایج مصاحبههای ژرفکاوانه، تحلیلمحتوا و بررسیتطبیقی، سیما و منظر را نیز به مولفههای فوق افزود. نتایج این پژوهش نشان داده است که این عوامل از سه طریق بر شکلگیری و تداوم خاطره تاثیرگذارند: زمینهسازی برای وقوع رویداد، کمک به شکلگیری تصویرذهنی و زمینهسازی برای تداوم خاطره. علاوه براین، کاراکتر میادین تجریش و بهارستان بیش از فضای آنها در شکلگیری و تداوم خاطره حایز اهمیت بوده است.