سنجش شاخص های خلق حس مکان در توسعه‌های جدید شهری، نمونه مورد مطالعه: (شهرک قدس قم)

امروزه تضعیف ماهیت مکان یکی از مهمترین چالش های پیشِ روی شهرهای معاصر است. به گونه ای که ادراکات ساکنان را در رابطه خاصِ بین فرد و محیط، تحت الشعاع قرار داده است. مقاله حاضر در نظر دارد تا با شناسایی شاخص های تاثیر گذار به سنجش حس مکان در توسعه های جدید شهری بپردازد. به این منظور شهرک قدس واقع در شهر قم به عنوان نمونه مطالعاتی این پژهش انتخاب شده است. این مطالعه، ابتدا به تشریح مفهوم حس مکان، سطوح و مولفه های تشکیل دهنده آن از دیدگاه صاحبنظران حوزه های مرتبط علمی می پردازد و سپس در قالب چارچوبی مفهومی، متشکل از سه مولفه اصلی (کالبد، فعالیت و ادراک)، 12 شاخص و 45 زیرشاخص، به ارزیابی حس مکان در ساکنان شهرک قدس می پردازد. روش تحقیق مقاله حاضر از نوع توصیفی_تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است که از نظام آمیخته بهره می برد. روش گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی است که در بستری پیمایشی با جامعه آماری 245 نفر از ساکنان شهرک قدس و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انجام شده است. روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز در قالب دو گونه تحلیل توصیفی و استنباطی و با بهره از روش های آماری مدل سازی معادلات ساختاری و آزمون همبستگی پیرسون در نرم افزارهای spss23 و amos graphic26 صورت گرفته است. بر اساس یافته های پژوهش از میان سه مولفه سازنده حس مکان، مولفه های کارکردی_ فعالیتی، ادراکی_معنایی و کالبدی_بصری به ترتیب وزن بیشتری در سنجش حس مکان ساکنان کسب کرده اند. همچنین مطلوبیت برازش مدل مفهومی پژوهش با توجه به شاخص های طرح شده در مدل سازی معادلات ساختاری تایید می گردد.

measuring indicators of creating a sense of place in new urban developments (case study: qods district)

highlights- the functional activity component exhibits the greatest weight in the measurement of the sense of place in the qods district of the city of qom, iran.- the physical-visual component has the lowest weight in the measurement of the sense of place in the residents of the qods district.- structural equation modeling indicates the optimal fit for the sense of place measurement model in the residents of the qods district.- the indicator of invitation has the highest weight in the specification of the sense of place of the residents of the qods district. introductionthe weakening nature of the place is one of the most important challenges facing contemporary cities. the contemporary citizen faces spaces without meaning and identity that have not yet turned into places. this is more important in new urban settlements, due to the lack of historical, identity, and existence backgrounds. the subject of this case study, the qods district, located in the city of qom, iran, which suffers from disturbances in various aspects, is an example of new urban developments that require attention. the purpose of this research is to measure and analyze the importance of the components of the sense of place in the qods district, to answer the following questions: what are the indicators of achieving a sense of place in the qods district as a new urban development? how can one evaluate the effects of each component of the sense of place on the qods settlement residents?theoretical frameworkthe term sense of place denotes people’s attachment and relation to the place, or the structure of feeling, as some have put it (agnew, 1987, cited in arefi, 1999: 180). experts have held relatively similar viewpoints regarding the components of the sense of place and its indicators. in large part, most of these opinions have confirmed the physical environment, activity, and perception as the three main components. according to shamai (1991), the sense of place consists of three phases. the first phase concerns belonging to a place, the middle phase is attachment to a place, and the final phase is commitment to a place (shamai, 1991: 349).