ارتقای کیفیت محله های مسکونی با رویکرد طب سوزنی شهری(مطالعه موردی: محله‌ی تجریش)

توسعه‌ شهرها، افزایش جمعیت افراد و شدت گرفتن شهرنشینی موجب پدید آمدن مسائل متعددی در زمینه‌ها‌ی مختلف مانند فرسودگی و افول کالبدی در بیشتر شهرهای جهان شده است. این موضوع علاوه بر ایجاد اثرات کالبدی، پیامدهای اقتصادی و اجتماعی فراوانی را به محلات شهری تحمیل نموده است. بنابراین بررسی، سنجش و شناخت این پیامدها و اتخاذ راه حل برای برون رفت از شرایط موجود و ارتقای آن ضروری می نماید. هدف از این پژوهش، تبیین رویکرد طب سوزنی شهری در راستای تدوین چارچوب ارزیابی و ارائه‌ راهکارهای محلی به منظور ساماندهی مسائل و معضلات موجود در مقیاس محلات شهری است. پژوهش حاضر در هدف، بنیادی _ کاربردی، از نظر ماهیتِ پژوهشی، توصیفی _ تحلیلی و به لحاظ روش، از ساختار توصیفی _ پیمایشی بهره می‌گیرد. محله‌ تجریش در شهر تهران به عنوان محدوده‌ مطالعه این پژوهش انتخاب شده است. این محله یکی از هسته های تاریخی شهر تهران بوده و نقش فرامحلی به واسطه‌ وجود پتانسیل‌های متعدد به خود گرفته است. اما امروزه با مشکلاتی مانند فرسودگی و افول کالبدی، مشکلات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی درگیر است. در تحقیق پیشِ رو برای سنجش راهکارهای طب سوزنی شهری در محدوده مطالعه، ابتدا پس از مرور پایگاه نظری، ابزارها و راهکارهای طب سوزنی شهری، به تبیین نظام های تاثیرگذار در ابعاد کالبدی _ محیطی، اجتماعی و اقتصادی برای مشخص نمودن پهنه های مداخله در محله تجریش پرداخته شده است. در ادامه با استفاده از روش تحلیل شبکه، به تحلیل نتایج حاصل از عواملی مانند ذی نفعان موثر در محدوده، نتایج احتمالی طب سوزنی شهری و نیز محرک های موثر در محدوده اقدام شده است. سپس در راستای اعمال محرک‌های طب سوزنی شهری بر پهنه‌های مداخله، با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی(ahp) و نرم افزار(expert choice)، اولویت بندی محرک ها صورت گرفته و پس از آن با بهره گیری از تکنیک سوات(swot) به تحلیل پهنه های مداخله پرداخته شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد، مکان هایی مانند بازار تجریش، روددره مقصودبیک، بوستان آرزو و موزه موسیقی، حساس ترین نقاط محله را برای اعمال محرک های مداخله تشکیل می‌دهند.

Improving the Quality of Residential Neighborhoods using Urban Acupuncture Approach in Tajrish Neighborhood

Urban development, population growth, and intensified urbanization have led to a variety of issues such as physical distress and decay in most cities around the world. Besides triggering physical effects, this has imposed plenty of economic and social consequences on residential neighborhoods. Therefore, it seems essential to investigate, assess, and acknowledge these consequences and to adopt solutions to alleviate the present conditions. The purpose of this study is to explain the urban acupuncture approach for improvement of the quality of residential neighborhoods and presentation of local solutions for management of the problems encountered in residential neighborhoods. In fact, the research seeks to address the notions, principles, and criteria in urban acupuncture in the urban neighborhood scale and apply them to the Tajrish neighborhood in Tehran, Iran. In general, urban acupuncture involves three stages of executive action. In the first stage, the objectives of the interventions are determined after an analysis of the conditions and dominant economic, social, and environmental system. Once the goals are defined, the intervention range is specified, and the points within each region, subsystems, and stimuli are then determined. In the second stage, the measures and interventions pertaining to each point and the effects and results of the interventions are explained. The important point here is the necessity of appropriateness of the interventions to the conditions of each point and to the effective area for achievement of the desired and expected outcomes. In the third and final stage of measures, the intervention times are planned. The present descriptiveanalytical survey involves a fundamental and applied study. The Tajrish neighborhood was selected as the area under investigation. It is a historic core of the city with an extralocal role due to its several potentials, but is confronted today with problems such as physical distress and decay and environmental, economic, and social issues. For evaluation of urban acupuncture solutions within the area investigated in the present study, the theoretical framework, tools, and solutions in urban acupuncture were first reviewed, and the systems affecting the physical, environmental, social, and economic aspects were then explained for specification of the zones of intervention. Next, we analyzed the results obtained by factors such as the influential beneficiaries, probable outcomes of urban acupuncture, and effective stimuli within the area using the method of network analysis and the DC, PRP, and PCI indicators. For the application of urban acupuncture stimuli to the intervention zones, they were then prioritized using thirty mental images for the examination of the residents’ spatial perception, Hierarchical Analysis Process (AHP), and the Expert Choice software, followed by an analysis of the intervention zones using the SWOT technique. A comparative method was used for presentation of the solutions given successful acupuncture experiences and the facilities and limitations of the neighborhood. The research results indicate that sites such as Tajrish Market, Maqsud Beyk River Valley, Arezu Park, and Museum of Music are the most sensitive points in the neighborhood for application of the intervention stimuli.