بررسی دلالت عبارت «تبیان کلّ شی » بر جامعیت قرآن

مسیله «جامعیت قرآن کریم» و گستره آن، از مباحث مهم قرآنی است که نقش بنیادین در فهم و تفسیر قرآن دارد. پژوهشگران برای تبیین قلمرو قرآن، به آیات و عباراتی استدلال کرده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْ ٍ است. به رغم مباحث ارزشمندی که در این باره بیان کرده‌اند، واکاوی آن می‌تواند برخی زوایای آن را روشن‌تر کند. این جستار با روشی توصیفی ـ تحلیلی، دیدگاه‌های مفسران درباره تبیان بودن قرآن را بررسی کرده است. تامل در مفهوم تبیان، چگونگی بیان آموزه‌ها و معارف در قرآن و روایات مربوط به جامعیت، نشان از آن دارد که قرآن مشتمل بر بیان هر چیزی است که نیاز به تبیین دارد. بنابراین، قرآن تبیان همه چیز است؛ اعم از آنچه مربوط به هدایت است و رنگ و بوی دینی دارد و هر آنچه غیر دینی است و به ظاهر مربوط به دین نیست. هرچند برخی جزییات به صورت تفصیلی و برخی دیگر به صورت اجمالی در قرآن آمده است و قرآن خود بیان آن‌ها را به سنت پیامبر و معصومان و قواعد عقلایی، زبانی و عملی برگرفته از آن دو واگذار کرده است.