بازخوانی پدیده اختلاف قرایات از نگاه نصر حامد ابوزید

دکتر نصر حامد ابوزید از دگراندیشان دینی است که در زمینه مسایل علوم قرآنی، از جمله پدیده اختلاف قرایات، دیدگاه‌هایی بعضاً متفاوت از آرای پیشینیان عرضه کرده است. این مقاله بر آن است تا با بهره‌گیری از روش کتابخانه‌ای و اَسنادی و با نگاهی تحلیلی سیر قرایت‌پژوهی ابوزید را مرور کرده و برخی چالش‌های موجود در آن را به نقد و ارزیابی بنشیند. وی اختلاف قرایات را در پیوند با سرشتِ الفاظ قرآن مورد مطالعه قرار داده، توجیه عقلی اختلافات قرایات را در دیدگاه اشاعره مبنی بر حدوث و قِدم قرآن و توجیه نقلی آن را در احرف سبعه می‌جوید و ضمن اعتقاد به جواز قرایت به معنا، تثبیت قرایات را ناشی از دخالت تعصب قُرشی می‌داند. دیدگاه‌های وی به دلیل تعارضات درون‌مجموعی و برون‌مجموعی مخدوش و گاهی نیز برگرفته از آرای مستشرقان است.