واکاوی مبانی و اصول سبک پوشش اسلامی ایرانی بر اساس آیات قرآن و احادیث؛ از بعد جهان‌بینی تا هنجاری

یکی از چالش‌های اساسی در مواجهۀ معقول با مسئله مد لباس در جامعه ایران، ابهام نسبت به مبانی و اصول اسلامی ایرانی پوشش است؛ ابهامی که سیاست‌گذاری، کنشگری و سرمایه‌گذاری در این حوزه را نیز دچار سردرگمی و پراکندگی نموده است. در پژوهش حاضر به‌منظور دستیابی به برداشتی اولیه از چیستی مبانی و اصول پوشش اسلامی ایرانی ذیل جهان‌بینی توحیدیِ فرهنگ ایرانی و نسبت آن با مد به مفهوم امروزین، با بهره‌گیری از روش تحلیل مضمون به مطالعه آیات و احادیث مرتبط پرداخته شد. این مبانی و اصول در سه سطح: 1 جهان‌بینی، 2 ارزش‌ها (تقوا، حیا و عفاف) و 3 هنجارها و رفتارها (پوشیدگی، پرهیز از تبرج، پرهیز از لباس شهرت، توجه به ماهیت صنعتی و وجه کارکردی لباس و...) دسته‌بندی و ارائه شد. بر اساس یافته‌ها می‌توان گفت که هرچند مد در مفهوم و تجلی مدرن آن، از حیث مبنا و ماهیت در تناقض با ارزش‌ها و هنجارهای منبعث از جهان‌بینی توحیدی قرار دارد، اما در دلالت کلی آن به سبک فراگیر پوشش در یک دوره زمانی و یکی از صنایع پرطرفدار فرهنگی، فرصتی در دستیابی به سبک متمایز و ملی اسلامی ایرانی است و می‌توان با تکیه بر اصول جهان‌بینی توحیدی در برابر کثرت نسبی‌گرایانه سرمایه‌داری در سبک پوشش، کثرتی وحدت‌بخش خلق کرد.

analyzing the fundamentals and principles of iranian islamic veiling based on quranic verses and aḥādīth; from worldview to normative dimension

the ambiguity about the fundamentals and principles of iranian islamic veiling is one of the main challenges in dealing with the issue of fashion-clothes in iranian society, which has also confused and dispersed policy-making, activism and investment in this area. the study of related verses and aḥādīth in this article were studied by using the method of content analysis, in order to obtain a basic understanding of the fundamentals and principles of islamic iranian veiling under the monotheistic worldview of iranian culture and its relation to fashion in a modern concept. these principles were categorized in three levels: 1- worldview, 2- values (taqwā (arabic: تقوی, god-wariness), modesty, and chastity) and 3- norms and behaviors (veiling, avoiding tabarruj (arabic: تبرُّج, displaying beauty in a way deemed inappropriate by islamic standards), avoiding the clothing of fame, considering the industrial nature and functional aspects of clothing, etc.). it can be said based on the findings, that although fashion in its modern sense and manifestation, in terms of its basis and nature is in contradiction to values and norms derived from monotheistic worldview, but it is an opportunity to achieve a distinctive and national style of islamic iran in its general implication to the inclusive style of veiling in a time period and one of the most popular cultural industries, and it can be based on the principles of monotheistic worldview against capitalist relativistic pluralism in the style of cover to create a unifying plurality.