نماد و نقش آن در فرازمانی بودن قصه‌های قرآنی (مطالعه موردی داستان حضرت موسی (علیه السلام))

قرآن کریم مفاهیم معنوی و انتزاعی را به کمک نماد به شکل ساخت‌های مادی مجسم‌سازی نموده و تصویرهای پویا و موثر در ذهن مخاطب می‌آفریند و بر اندیشه‌های انسانی تاثیر می‌گذارد. یکی از تفاوت‌های قصه قرآنی با دیگر داستان‌های بشری، قابلیت انطباق‌پذیری و الگوبرداری فرازمانی است و کارکرد نماد، یکی از عوامل پدیدآورنده فرازمانی بودن قصه قرآنی است. داستان حضرت موسی (علیه‌السلام) به عنوان گسترده‌ترین قصه قرآنی، بالاترین حجم استفاده از نماد را دارد. کارکرد نماد از عوامل پدیدآورنده پویایی و قابلیت انطباق‌پذیری و الگوبرداری فرازمانی این داستان است؛ به گونه‌ای که احساسات و اندیشه درونی مخاطب را در طول تاریخ به خود واداشته و او را شیفته و دلباخته خود نموده است. این پژوهش ضمن بررسی چیستی نماد، به این پرسش پاسخ می‌دهد که کارکرد نماد در قصه حضرت موسی (علیه‌السلام) چگونه سبب فرازمانی شدن این قصه شده است و عصا نماد قدرت‌نمایی، گوسالۀ سامری نماد کجروی، بهانه‌های بنی‌اسرائیلی نماد بهانه‌جویی و لجبازی، آسیه نماد خویشتن‌داری را بررسی می‌کند و فرعون، هامان و قارون را به عنوان سه نماد باطل جبهه سیاسی، اعتقادی و اقتصادی معرفی می‌کند.

symbols and its role in the quranic stories

the holy quran has drawn the spiritual and abstract concepts with the use of the symbol in a form of the material structures and creates dynamic and effective images in the addresses’ mind and it influences on human minds. one of the differences of the quranic stories with other human stories is compatibility and metatime modeling. the story of hazrat musa (moses) (p.b.u.h) as the most extensive quranic tale contains the highest use of symbols. the function of the symbol is one the factors of the creating dynamic and compatibility and metatime modeling of this story as the inward feelings and thought of the addresser has drawn attention to it during the history and it has attracted and allured him. meanwhile studying whatness of the symbol this research answers this question how the function of the symbol in the story of hazrat musa (moses) (p.b.u.h) has made this story to be metatime and it studies the stick being the symbol of displaying power, the samiri calf being the symbol of deviance, israelites’ complaints (grips) being the symbol of complaining and stubbornness, asiya being the symbol of selfcontrol and it defines the pharaoh of the exodus, haman and korah as three invalid (falsehood/ void) symbols of the political, religious (belief) and economic fronts.