بررسی تحلیلی آراء مفسران فریقین در مورد آیۀ «لَا یُسْاَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَهُمْ یُسْاَلُونَ» (انبیاء/ 23)

مفسران در تفسیر برخی از آیات قرآن کریم، آراء مختلف و گاه متعارضی را ذکر کرده‌اند. یکی از این آیات، آیۀ «لَا یُسْاَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَهُمْ یُسْاَلُونَ» است که از جهات مختلف، معرکۀ آراء است. این موارد شامل «سیاق»، «زمان تحقق»، «اعراب»، «مرجع ضمایر»، محتوای «ما» در «عَمَّا یَفْعَلُ»، «نوع سوال»، «چرایی بازخواست نشدن» در «لا یُسْاَلُ»، و «چرایی بازخواست شدن» در «وَهُمْ یُسْاَلُونَ» می‌شود. پژوهش حاضر با روش کتابخانه‌ای در گردآوری مطالب، شیوه اسنادی در نقل دیدگاه‌ها و روش تحلیل کیفی و توصیفی محتوا در ارزیابی داده‌ها، به بررسی و تحلیل دیدگاه‌های مفسران در خصوص بخش‌های مختلف آیه پرداخته است. برایند این مقاله چنین شد که برخی از دیدگاه‌ها در جهات یادشده قابل نقد هستند و مناسب‌ترین تفسیر برای آیه، عدم بازخواستِ توبیخی خدای متعال به خاطر مالکیت او و بازخواست توبیخی آلهه به خاطر مملوک بودن است.

the analysis of the evidences of the principle “جَبّ” (islam effaces previous misdeeds) with emphasis on tafsir tasnim

one of the essential principles in analyzing human conducts is paying attention to their foundations i.e. beliefs and faith. therefore, one of the holy quran methods for exercising divine commands is to strengthen the belief concepts. the holy quran has many ordinances and commands for arranging the muslims’ social life that one of them is forbearance and forgiveness for other wrongs (faults) with honour and cheerfulness. the research issue is which belief concepts god has strengthened for encouraging muslims to forbearance (arabic: صفح) and with what analysis these concepts connect to forbearance. based on the quranic teachings belief to the ultimate power of god removes psychological barriers of forbearance such as vengeance, humiliation. faith in god’s power in creation (the creator) and the divine science results the inner acceptance of the divine ordinance about forbearance for those who are abused. also, belief in god’s forgiveness and mercy makes the believers be encouraged and felt godlikeness at the circumstance of the noble forgiveness. this paper with analyticdescriptive analysis and based on the library studies in the exegetic and quranic sources has been performed.