تبیین ضرورت و چرایی توکل به خداوند متعال بر مبنای تحلیل محتوای آیات قرآن کریم

خداوند متعال در قرآن کریم به صورت امر ارشادی، بندگانش را به توکل بر خود امر کرده و در موارد متعددی به طور مستقیم و یا ضمنی، به بیان صفات و اسماء مبارکه خویش در ذیل آیات متضمن مفهوم توکل پرداخته است تا به این روش، مٶمنان را به توکل بر ذات پاکش مجاب سازد. از آنجا که مفهوم توکل، یکی از واژگان دارای ابهام در نظام معارف اسلامی بوده است، لذا ضروری به نظر رسید که در پژوهشی مستقل به تبیین ضرورت این امر از منظر آیات قرآن کریم پرداخته شود و بدون هیچ پیش‌فرض مفهومی و دسته‌بندیِ از پیش تعیین‌شده، به تحلیل آیات قرآن کریم در این زمینه پرداخته شود. به همین منظور در این پژوهش تلاش شده با استفاده از روش «تحلیل محتوا» به مثابه یکی از روش‌های تحقیق میان‌رشته‌ای متن‌محور، به تحلیل آیات قرآنی متضمن اسماء و صفات الهی برای کشف ضرورت توکل پرداخته شود و ضرورت مسئله توکل با توجه به ماهیت اسمایی که در آیات توکل بدان‌ها اشاره شده، تحلیل و تبیین گردد. تحلیل محتوای آیات قرآنیِ مستخرج به عنوان جامعه آماری نشان می‌دهد که صفات الهیِ بیان‌شده در قرآن کریم، بیانگر آن است که خداوند مسلط بر کل هستی، آگاه به تمام مخلوقات، مهربان به بندگان، مبدا و مقصد هستی، یاریگر مخلوقات و جزادهنده بندگان است و این صفات، مهم‌ترین عامل برای درک ضرورت توکل بر خداوند است که توجه به آن‌ها می‌تواند ما را با مفهوم توکل حقیقی به خداوند متعال آشنا کند.

the explanation of the necessity and whyness of tawakkul or ultimate trust in god based on the content analysis of the holy quran verses

the holy quran has drawn the spiritual and abstract concepts with the use of the symbol in a form of the material structures and creates dynamic and effective images in the addresses’ mind and it influences on human minds. one of the differences of the quranic stories with other human stories is compatibility and metatime modeling. the story of hazrat musa (moses) (p.b.u.h) as the most extensive quranic tale contains the highest use of symbols. the function of the symbol is one the factors of the creating dynamic and compatibility and metatime modeling of this story as the inward feelings and thought of the addresser has drawn attention to it during the history and it has attracted and allured him. meanwhile studying whatness of the symbol this research answers this question how the function of the symbol in the story of hazrat musa (moses) (p.b.u.h) has made this story to be metatime and it studies the stick being the symbol of displaying power, the samiri calf being the symbol of deviance, israelites’ complaints (grips) being the symbol of complaining and stubbornness, asiya being the symbol of selfcontrol and it defines the pharaoh of the exodus, haman and korah as three invalid (falsehood/ void) symbols of the political, religious (belief) and economic fronts.