الگویی در تحول دانش تناسب سور؛ مطالعه موردی تناسب سور فتح و محمد

شناخت تناسب سوره‌های قرآن و کوشش در جهت بررسی دقیق‌تر ساختار هندسی آن به منظور بهره‌برداری‌های مختلف تفسیری و کلامی از دغدغه‌های قرآن‌شناسان معاصر است. یکی از زمینه‌های پژوهش در این باره، شناسایی، تلفیق یافته‌های قرآن‌شناسان قدیم و جدید و ایجاد برون‌رفت‌هایی در این دانش قرآنی است. از رویکردهای کهن در دانش تناسب سوره‌های قرآن، همان مطالعه خطی یا «ترتیب السور» و «تناسب السور» است که کاملاً نگاه خطی را در خود دارد. امروزه نیز این نگاه همچنان دنبال شده است.این پژوهش بر آن است تا با تلفیق یافته‌های قرآن‌پژوهان قدیم و جدید، به ارتقا این رویکرد در مطالعه ساختار قرآن کریم کمک نماید و در تحلیل ارتباط بین سوره محمد با سوره فتح کاربردی سازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که بین این دو سوره، گونه‌های مختلفی از ارتباطات لفظی و معنایی در دو ساحت خُرد و کلان وجود دارد. از نتایج این پژوهش می‌توان به ایجاد زمینه بهتر برای فهم بهتر این دو سوره، شناخت و تبیین بهتر ساختار متنی قرآن کریم، همچنین ارائه جواب‌هایی مستدل به شبهات درباره پاشانی و چندلایگی بودن ساختار (متن) قرآن و همچنین تبیین زیبایی‌های بیان قرآن کریم اشاره نمود.

A Paradigm in the Evolution of the Proportion Science of Sūrahs; the Case Study of the Proportion of the Sūrahs “al-Fath and Muhammad”

The knowledge of the proportion of the Quran sūrahs and attempt for performing more accurate study of the geometry structure of it for the different exegetical and theological utilizations is of the Quran (modern) contemporary researchers’ concerns. One of the research backgrounds for it is to know and put the findings of the noncontemporary and modern Quran scholars together and creating results in these Quranic sciences. Of the old approaches in the proportion science of the Quran surahs is linear study or the chronology of the surahs and the proportion of the surahs which totally contains a linear look in it. Today this look has continuously been followed. This research aims to promote this approach in the study of the holy Quran structure with putting the findings of the noncontemporary and modern Quran scholars together and to apply it in the analysis of the relationship between the sūrahs “Muhammad” and “Fath”. The findings show that there are different types of verbal and semantic relationship between these two surahs in the two micro and macro areas. It can be implied that the outcomes of this research which can be implied are: establishing a better background for perceiving these two sūrahs, a better knowledge and determination of the textual structure of the holy Quran and also presenting arguable answers to doubts about the multi layers of the Quran structure (text) and determination of the aesthetics of the holy Quran statement.