تحلیل پیشنهاد ساخت «بنا» و «مسجد» بر اصحاب کهف از دیدگاه فریقین (و ارتباط آن با مسئله ساخت قبور صالحان و مسئله زیارت)

در عصر جدید، پژوهش‌های تطبیقی بین مذهبی عمدتاً در حوزه شیعی با هدف بررسی دیدگاه‌های فریقین و نقد و ارزیابی آن‌ها در حال انجام است. در همین راستا، این نوشتار به بررسی آیه بیست و یکم سوره کهف که دیدگاه‌های مفسران فریقین و همچنین روایات تفسیری اهل بیت، صحابه و تابعان دربارۀ آن متفاوت بوده، پرداخته است. بدین‌صورت که نظرات مفسران صحابه و تابعان از یک‌سو و روایات اهل بیت از دیگرسو گزارش شده و سپس با تطبیق نظرات مفسران شیعه و اهل سنت، آرای آنان ارزیابی گردیده است. از رهگذر این بررسی تطبیقی، حاصل شد که پیشنهاد ساخت مسجد بر اصحاب کهف، از سوی بدعت‌گذاران و مشرکان نبوده، بلکه از طرف موحدان بوده است. از دلایلی که برای تایید این نظریه از آن بهره گرفته شد، می‌توان به سیاق آیه، سیاق و محور اصلی سوره و آیات دیگر مشتمل بر «بنا»، و نیز سکوت قرآن در برابر این پیشنهاد اشاره کرد. از سوی دیگر به شبهاتی که از سوی اهل سنت به این نظریه وارد شده، پاسخ داده شده است.

Analysis of the Proposal to Build a “Base” and a “Mosque” on the Companions of the Cave from the Point of View of the Two Sects (And Its Connection with the Issue of Building the Tombs of the Righteous and the Issue of Pilgrimage)

In the new era, comparative interreligious research is being conducted mainly in the Shiite field with the aim of examining the views of the sects and criticizing and evaluating them. In this regard, this article examines the twentyfirst verse of Surah AlKahf, about which the views of the commentators of the two sects, as well as the interpretive narrations of the Ahl alBayt, the Companions (aṣṣaḥābah) and the Followers (tābi‘īn), are different. In this way, the opinions of the commentators of the Companions (aṣṣaḥābah) and Followers (tābi‘īn) on the one hand and the narrations of the Ahl alBayt on the other hand are reported, then their opinions are evaluated by applying the opinions of the Shiite and Sunni commentators. Through this comparative study, it was obtained that the proposal to build a mosque for the companions of the cave was not made by heretics and polytheists, but by the monotheists. Among the reasons that were used to confirm this theory, we can mention the method of the verse, the method and the main pillar of the surah and other verses including “base”, as well as the silence of the Qur’an against this proposal. On the other hand, the doubts raised by the Sunnis about this theory have been answered.