خودگروی اخلاقی؛ نگاهی قرآنی

عرضۀ نظریات رایج در فلسفۀ اخلاق بر قرآن و حدیث به عنوان منابع اصلی تفکر اسلامی و سنجش این نظریات با مبانی و مفاهیم این منابع، در عین صعوبت می‌تواند تا حدی برای ترسیم نظریۀ اخلاقی اسلام راهگشا باشد. در این مقاله، نظریۀ خودگروی اخلاقی به مثابۀ یکی از نظریات مطرح در حوزۀ اخلاق هنجاری، با عرضه بر قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته است. به نظر می‌رسد بیشتر آیات قرآن در حوزۀ اخلاق، ظاهری خودگروانه داشته، انسان را به سوی پی‌جویی منفعت اخروی خویش نظیر رسیدن به بهشت، رضوان الهی، فلاح و... ترغیب می‌کند. اما همچنان آیات دیگری را می‌توان یافت که در برابر خودگروی اخلاقی قرار دارند و این نشان‌دهندۀ آن است که نظریۀ اخلاقی اسلام با استناد به آیات قرآن کریم تنها در خودگروی خلاصه نمی‌شود و تبیین اینکه نظریۀ اخلاقی اسلام دارای چه ویژگی‌هایی است، نیازمند داشتن نگاهی جامع به آیات قرآن کریم و دیگر منابع است.