مدل قرآنی تحول نگرش یا تصحیح معیار ارزش‌ گذاری انسان

انسان همواره مقیاس‌هایی را در سنجش و ارزش‌گذاری پدیده‌ها به کار می‌بندد که تحت تاثیر عوامل گوناگون دستخوش تحول می‌گردد. ضمن آنکه هر گونه رویارویی و تماس فرد با اطلاعات و پدیده‌های تازه، بسته به نوع پردازش و تعامل سیستم ادراکی او، موجب گونه‌ای تغییر در کلیۀ اندازه‌ها و ارزش‌های سابق وی می‌گردد تا آنجا که می‌توان گفت همۀ نسبت‌های فرد، با مقیاس جدید بازخوانی و تصحیح می‌شود. اما این جریان که در نوشتار حاضر به «نظام تصحیح نسبت‌ها» نامبردار شده است، تا زمانی ادامه می‌یابد که مقیاس فرد با «حق» و «واقع» انطباق کامل یابد. البته این تحول و نسبیت تنها در نفس انسان تحقق می‌یابد، نه در واقع خارجی و معرفت دینی. اصل تحول در نگرش و مقیاس ارزش‌گذاری آدمی به اجمال در معرفت‌شناسی و فلسفۀ اخلاق طرح شده، ولی غالباً سخنی در باب چگونگی این نظام معرفتی به میان نیامده است. این پژوهش ضمن واکاوی مضامین آیات قرآن، ارکان و فرایندهایی برای این نظام استنتاج نموده، نشان می‌دهد که این تحول راه خود را از دو مسیر افزاینده و کاهنده که راهبردهای رحمانی و شیطانی در آن تاثیرگذار است، طی می‌کند.