مطالعه پاسخ به تنش خشکی ژنوتیپ‌های برنج در ابتدای مرحله زایشی با استفاده از شاخص‌های تحمل به تنش

تنش خشکی یکی از مهم ترین تنش های غیر زنده ای است که تولید جهانی برنج را محدود می کند. در این مطالعه 83 ژنوتیپ برنج تحت شرایط تنش خشکی در مرحله زایشی و بدون تنش در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. یازده شاخص شناخته شده تحمل و حساسیت به تنش براساس مقادیر عملکرد تحت شرایط تنش خشکی و بدون تنش محاسبه شدند. همچنین با استفاده از رتبه هریک از ژنوتیپ ها برای شاخص های محاسبه شده قبلی، شاخص میانگین رتبه محاسبه شد. بیشترین مقدار عملکرد در شرایط بدون تنش خشکی به ترتیب متعلق به ژنوتیپ های سنگ جو، zenith، ir70445-146-3-3، norin 22 و قصرالدشتی بود. در شرایط تنش خشکی ارقام ir83750-131-1، ir74718-24-2-3، سپیدرود، tetep و ir71739-24-3-5 به ترتیب بیشترین عملکرد را داشتند. بررسی شاخص های تحمل و حساسیت به تنش نشان داد که شاخص های تحمل به تنش، میانگین هندسی بهره وری، شاخص میانگین عملکرد نسبی و کارایی نسبی با داشتن همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه تحت هر دو شرایط تنش خشکی و بدون تنش، مناسب ترین شاخص ها برای انتخاب ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی هستند. براساس این شاخص ها، ژنوتیپ های ir83750-131-1، سنگ جو، سپیدرود، zenith و ir58 بالاترین رتبه ها را کسب کردند و دارای تحمل بیشتری به تنش خشکی بودند. برمبنای شاخص میانگین رتبه، ژنوتیپ های ir83750-131-1، ir74718-24-2-3، سپیدرود،tetep و ir74720-13-1-2 به ترتیب بهترین رتبه را کسب کردند. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ های با بالاترین تحمل به تنش خشکی را در گروه دوم دسته بندی کرد.