غربالگری برای تحمل خشکی آخر فصل در ژرم‌پلاسم‌ داخلی و خارجی گلرنگ بر‌اساس شاخص‌های حساسیت و تحمل

به‌منظور ارزیابی تحمل ‌خشکی در ژنوتیپ‌های گلرنگ زراعی (carthamus tinctorius l.)، آزمایشی در سال 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. در این آزمایش 100 ژنوتیپ گلرنگ شامل 81 ژنوتیپ خارجی و 19 ژنوتیپ داخلی در دو محیط رطوبتی (عدم تنش و تنش‌ خشکی) به‌صورت طرح لاتیس ساده مورد بررسی قرار گرفتند. برای تعیین میزان تحمل یا حساسیت ژنوتیپ‌ها به تنش خشکی، شاخص‌های حساسیت به خشکی (ssi)، شاخص متوسط تولید (mp)، شاخص تحمل خشکی (sti)، میانگین هندسی تولید (gmp) و شاخص تحمل (tol) محاسبه شدند. نتایج نشان داد که در هر دو رژیم رطوبتی تفاوت بسیار معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها از لحاظ عملکرد دانه وجود داشت. در بین شاخص‌های مورد بررسی شاخص‌های m‏p ،gmp و sti برای گزینش ژنوتیپ‌های متحمل مناسب‌تر بودند. براساس شاخص‌های یاد‌شده و ترسیم بای‌پلات مولفه‌های اصلی ژنوتیپ‌های pi 369847 از تاجیکستان، cart 56 از آمریکا، pi 657820 از اردن و pi 305527 از سودان بیشترین تحمل را به شرایط کم آبی نشان دادند. ژنوتیپ‌های pi 537652 از مکزیک، cart 131 از پاراگوئه، pi 470942 از بنگلادش، pi 209286 از رومانی و cart 32 از آلمان به‌عنوان حساس‌ترین ژنوتیپ‌ها معرفی شدند. نتایج نشان داد که تکنیک مولفه‌های اصلی از کارآیی بالایی برای جداسازی ژنوتیپ‌ها بر‌اساس شاخص‌ها برخوردار بود. ژنوتیپ‌های شناسایی‌شده بایستی در مطالعات تکمیلی بررسی شوند تا برای انجام مطالعات ژنتیکی و توسعه ارقام متحمل سازگار مورد استفاده قرار گیرند.