پاسخ شش رقم گندم به تنش رطوبتی انتهای دوره رشد

به منظور بررسی واکنش های بیوشیمیایی، مورفولوژیک و فیزیولوژیک شش رقم گندم، در شرایط تنش رطوبتی، پژوهشی در محیط کنترل شده در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در سال 1392 - 1391 به اجرا درآمد. تیمارهای رطوبتی در دو سطح (٥٠ و ١٠٠% ظرفیت زراعی) و ارقام گندم شامل هامون، پیشتاز، مرودشت، شیراز، چمران و سیروان بودند. نتایج نشان داد که تنش رطوبتی کاهش معنی دار سطح برگ پرچم (7/23%)، تعداد دانه در سنبله (17/37%)، وزن هزار دانه (20/88%)، عملکرد دانه (17/73%)، عملکرد بیولوژیک (15%) و شاخص برداشت (10/75%) و نیز افزایش محتوای کلروفیل (14/48%) را در گندم به همراه داشت. پاسخ ارقام مختلف به تنش رطوبتی متفاوت بود و در شرایط تنش کم آبی کمترین کاهش در عملکرد و اجزای عملکرد مربوط به ارقام سیروان و چمران و بیشترین کاهش در ارقام شیراز و مرودشت مشاهده شد. در مقابل، تنش رطوبتی سبب افزایش میزان فعالیت آنتی اکسیدان های آنزیمی پراکسیداز، کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز گردید. بین ارقام مختلف گندم نیز از این نظر تفاوت معنی داری وجود داشت. به طوری که افزایش میزان فعالیت این آنزیم ها در ارقام سیروان و چمران بیشتر از سایر ارقام بود. به نظر می رسد که ارقام سیروان و چمران از طریق افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی خود، به عنوان یک مکانیسم دفاعی، از تنش رطوبتی آسیب کمتری دیده باشند و در این شرایط از عملکرد و اجزای عملکرد بالاتری نیز برخوردار بودند.

Responses of Six Wheat Cultivars to Terminal Water Deficit

In order to evaluate the morphophysiological and biochemical responses of six wheat (Triticum aestivum L.) cultivars to late season water deficit stress, this experiment was carried out in controlled conditions at College of Agriculture of Shiraz University, Shiraz, Iran during 201314. The experimental treatments were water deficit (50 and 100% F.C.) and wheat cultivars (Sirvan, Chamran, Shiraz, Marvdasht, Hamoun, Pishtaz). The results showed that water deficit significantly reduced flag leaf area (7.23%), number of grains per spike (17.37%), 1000 grain weight (20.88%), grain yield (17.73%), biological yield (15%), and harvest index (10.75%) and increased the chlorophyll content (14.48%) in all wheat cultivars. Significant differences were found in physiological responses among wheat cultivars. Under water deficit stress, Sirvan and Chamran cultivars had significantly higher growth and yield compared to other wheat cultivars. Water stress increased the activity of catalase, peroxidase and superoxide dismutase and this increase was significantly higher in Sirvan and Chamran cultivars. It could be concluded that in Sirvan and Chamran cultivars the increased antioxidants activities led to the partial amelioration of the adverse effects of water deficit, resulting in greater grain yield and yield components, compared to the remaining genotypes.