بهینه‌سازی مصرف نیتروژن برای رشد و عملکرد کلزا و نخودفرنگی در کشت مخلوط

به‌منظور بررسی اثر کاهش مصرف نیتروژن بر رشد و عملکرد کشت خالص و مخلوط کلزا و نخودفرنگی آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد طی فصل زراعی 1390 و 1391 اجرا گردید. پنج نسبت کاشت مختلف (100% کلزا؛ 66% کلزا + 33% نخودفرنگی؛ 50% کلزا + 50% نخودفرنگی؛ 33% کلزا + 66% نخودفرنگی؛ 100% نخودفرنگی) به‌عنوان فاکتور اول و سه سطح نیتروژن (100%، 75% و 50% نیاز کلزا و نخودفرنگی) به‌عنوان فاکتور دوم مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کشت مخلوط سبب افزایش ارتفاع بوته (23/64 درصد) نخودفرنگی شد ولی ارتفاع کلزا را نسبت به تک‎کشتی به‌میزان 7/32 درصد کاهش داد. ماده خشک مجموع کلزا و نخودفرنگی نیز در تیمارهای مخلوط نسبت به تک‎کشتی به‌ترتیب به‌میزان 38/56 و 6/15 درصد افزایش پیدا کرد. در کشت خالص کلزا با افزایش مصرف کود نیتروژن عملکرد دانه (21/9 درصد) افزایش یافت، اما در کشت مخلوط بیشترین مقادیر این صفات با تیمار 75% نیاز نیتروژنی گیاه مشاهده شد. عملکرد مجموع و نسبت برابری زمین (ler) محصول در کشت مخلوط با کاربرد 50% و 75% نیاز نیتروژنی گیاه بالاتر از تک‎کشتی هر دو گیاه بود ولی در 100% نیاز نیتروژنی گیاه عملکرد مجموع و ler تیمار نخودفرنگی 66% کلزا 33% و نخودفرنگی 50% کلزا 50% نسبت به تک‎کشتی آنها کاهش پیدا کرد. به‎طورکلی استفاده از کشت مخلوط نخودفرنگی  کلزا 66 : 33 و یا 50 : 50 علاوه بر امکان‌پذیر ساختن به‌دست آوردن عملکرد دانه مناسب این دو محصول می تواند با کاهش مصرف کود نیتروژن در حفظ محیط زیست نیز موثر باشد.

Optimization of Use of Nitrogen for Growth and Yield of Canola and Pea Intercropping

In order to investigate the effects of deficit nitrogen application on growth and yield in sole cropping and intercropping of canola and pea, a factorial experiment was conducted as randomized complete block design with three replications at Shahrekord University Research Farm, Sharekord, Iran during 2011 2012 growing season. Five planting ratios (100% canola 66% canola + 33% pea, 50% canola + 50% pea 33% canola + 66% pea 100% pea) were evaluated as the first factor and three levels of nitrogen (100%, 75% and 50%  N requirement of canola and pea) as the second factor. Results showed that intercropping in comparison to sole cropping led to increase in the plant height of pea (23.64%) but it decreased canola plant height (7.32%). Total dry matter of canola and pea increased in intercropping treatments (38.56 and 6.15 %, respectively) compared to sole cropping. In canola sole cropping, seed yield increased (21.9%) with increase in nitrogen application, however in intercropping the greatest seed yield was observed in 75% plant nitrogen requirement. The crop  yield in intercropping treatments with application of 50 and 75% plant nitrogen requirement was higher than sole cropping of either crop, but crop yield in pea – canola 6633% and 50 50% with 100% plant nitrogen requirement was decreased compared to their sole cropping. In conclusion, intercropping of   33% canola + 66% pea and/or 50% canola + 50% pea, in addition to potentiating an acceptable grain yield for both crops, it can conserve the environment with reducing of nitrogen fertilizer application.