ارزیابی تحمل ژنوتیپ‌های مختلف برنج به شوری آب آبیاری

به منظور بررسی پاسخ هفت ژنوتیپ برنج (خزر، sa13، دیلم، سنگ جو، سپیدرود، لاین 831 و t5)، به سطوح مختلف شوری آب آبیاری و تعیین شاخص های تحمل آنها به شوری، آزمایشی به صورت گلدانی زیر باران گیر با آرایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار و پنج سطح شوری (1، 2، 4، 6 و 8 دسی زیمنس بر متر) در موسسه تحقیقات برنج کشور -رشت در سال 1390 اجرا شد. با استفاده از داده های عملکرد دانه در دو محیط با تنش شوری (8 دسی زیمنس بر متر) و بدون تنش (1 دسی زیمنس بر متر)، شاخص حساسیت به تنش (ssi)، شاخص تحمل (tol)، میانگین بهره وری تولید (mp)، میانگین هندسی قابلیت تولید (gmp)، میانگین هارمونیک (hm)، شاخص تحمل به تنش (sti)، شاخص عملکرد (yi) و شاخص پایداری عملکرد (ysi) محاسبه و میزان همبستگی آنها با عملکرد دانه برآورد شد. نتایج نشان داد که شاخص های تحمل و عملکرد دانه ژنوتیپ های مورد مطالعه، تفاوت بسیار معنی داری با یکدیگر داشتند. در بین شاخص های مورد استفاده، sti و mp توانایی بهتری در شناسایی ژنوتیپ های برنج متحمل به شوری داشتند. در این آزمایش، بیشترین عملکرد بوته در هر دو شرایط بدون تنش و تنش (به ترتیب 19/71 و 10/69 گرم)، مربوط به لاین t5 بود. کمترین عملکرد بوته در شرایط بدون تنش مربوط به رقم های سنگ جو 12/42 گرم) و دیلم 11/84 گرم) بود. در شرایط تنش، کمترین عملکرد در رقم خزر 4/29 گرم) دیده شد. بیشترین درصد کاهش عملکرد با افزایش شوری مربوط به رقم خزر 69/49 درصد) و کمترین آن مربوط به رقم سنگ جو 31/48 درصد) بود. در کل، می توان لاین های t5 و 831 و رقم های سپیدرود و سنگ جو را به عنوان ژنوتیپ های احتمالاً برتر در هر دو شرایط شور و غیر شور برای آزمایش های بعدی در نظر گرفت.

Evaluation of Different Rice Genotypes Tolerance to Saline Irrigation Water

To study the responses of seven rice genotypes (Khazar, SA13, Deylam, Sange Joe, Sepidrud, 831 and T5) to different levels of irrigation water salinity, and determining grain yield based on tolerance indices, a CRD based factorial pot experiment with five levels of irrigation water salinity (1, 2, 4, 6 and 8 dSm1) and three replications was carried out at Rice Research Institute of Iran in 2011. Indices such as SSI, TOL, MP, GMP, HM, STI, YI and YSI were calculated and their correlations with grain yield were estimated for both stress and nonstress conditions. Results indicated significant differences among genotypes and the indices within both conditions. Results also showed that STI and MP indices could be considered as the best indices to screen salt tolerant genotypes. Among the genotypes used in the experiment, T5 produced the highest yield in both nonstress (19.71 glant) and stress (10.69 glant) conditions, while the lowest yield in normal (11.84 glant) and stressful (4.29 glant) conditions was recorded for Deylam and Khazar, respectively. The highest and the lowest percentage of yield reduction were found in Khazar (69.49%) and Sange Joe (31.48%) in stressful conditions, respectively. Overall, genotypes T5, 831, Sepidrud and Sange Joe can probably be considered as superior high yielding genotypes in both saline and nonsaline conditions for further research.