ارزیابی تنوع ژنتیکی گونه aegilops cylindrica درغرب ایران بـا استفـاده از صفـات مورفولـوژیـک و فنـولـوژیـک

یکی از گونه های وحشی تتراپلوئید ( 2n = 4x = 28, ccdd) خویشاوند گندم cylindrica aegilops می باشد که به‌عنوان مخزن بالقوه حاوی ژن های باارزش از جمله تحمل تنش های زنده و غیر زنده برای اصلاح گندم محسوب می گردد. در این مطالعه تنوع ژنتیکی 66 ژنوتیپ cylindrica ae. جمع آوری شده از مناطق غربی و شمال‌ غربی ایران با استفاده از صفات مورفولوژیک کمی و کیفی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که صفت طول پوشینه (لما) در بین صفات کمی دارای بیشترین تنوع و صفت رنگ گلوم در بین صفات کیفی دارای بیشترین چند شکلی بوده­اند. تجزیه به مولفه های اصلی منجر به شناسایی 6 مولفه شد که مولفه اول به‌تنهایی 30/3 درصد واریانس کل را توجیه کرد و درآن صفات رنگ برگ پرچم و پرزداری برگ پرچم بیشترین سهم را داشتند. بنابراین مولفه اول به‌عنوان مولفه برگ پرچم نامگذاری شد. مولفه های دوم و سوم به‌ترتیب 18/1 و 15/2 درصد تغییرات را توجیه کردند و به‌عنوان مولفه های پوشینه و فنولوژی شناخته شدند. با توجیه تجزیه خوشه ای، نمونه های مورد مطالعه را در 3 گروه، گروه بندی کرد که ژنوتیپ های مربوط به مناطق غرب کشور در یک گروه و نمونه های مناطق شمال‌‌ غرب در دو گروه جداگانه قرار گرفتند. براساس نتایج مطالعه حاضر می توان چنین نتیجه گیری نمود که تنوع ژنتیکی بالایی بین ژنوتیپ های این خویشاوند وحشی گندم وجود داشته که می تواند برای برنامه های اصلاحی گندم به‌خصوص تحمل به تنش‌های زنده و غیر زنده مورد بهره برداری قرار گیرد.

Genetic Diversity of Aegilops cylindrica Species from West of Iran Using Morphological and Phenological Traits

Aegilops cylindrica species (CCDD, 2n = 4x = 28) is one of the wild relatives of wheat and hence known as a valuable source of genes related to biotic and abiotic stress tolerance. In this study genetic variation of 66 Aegilops cylindrica genotypes collected from west and northwestern of Iran was evaluated using quantitative and qualitative morphological traits. The results indicated that glumelle (lemma) length and glume color traits had the highest variation as the quantitative and qualitative traits, respectively. The principal components analysis (PCA) indicated 6 components that first component justified %30.3 total variation. Flag leaf color and fluffiness had the highest contribution in this component and thus the first component named as the flag leaf component. The cluster analysis divided the studied genotypes into three groups.  Genotypes originating from west of Iran were included in the first group and genotypes from northwestern Iran were clustered into the second and third groups. It could be concluded that the high genetic variation among genotypes of Ae. cylindrica revealed in this study can be utilized to improve wheat particularly for tolerance to biotic and abiotic stresses.