شناسایی مناسب‌ترین رقم جهت پایداری نظام کشت برنج با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp)

به‌طورکلی هدف نهایی نظام پایدار، بیشینه سازی منافع حاصل از منابع موجود کشاورزی و کمینه سازی تهدیداتی است که در اثر فعالیت‌های موجود کشاورزی متعارف بر محیط عارض می‌شود. در این میان بذر که در تحقیق حاضر از آن به‌عنوان ارقام برنج نام برده شد به‌عنوان عامل مهمی در جهت پایداری مطرح می‌باشد. لذا، شناسایی رقم مناسب برای پایداری نظام کشت برنج به‌عنوان هدف اصلی مطالعه حاضر در نظر گرفته شد. جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه متخصصانی که در خصوص ابعاد پایداری و ارقام برنج دارای اطلاعات کافی هستند، می‌باشند، که از طریق نمونه‌گیری غیراحتمالی (هدف‌دار و گلوله برفی) تعداد 16 نفر شناسایی و مورد مطالعه قرار گرفتند. برای تعیین روایی، پرسش‌نامه تحقیق از روایی ظاهری و محتوایی و برای سنجش پایایی از نرخ ناسازگاری استفاده شد. برای محاسبه داده‌ها از نرم افزار اکسپرت چویس 2000 استفاده شده است. ملزومات به‌کارگیری تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، در نظر گرفتن معیارها (پایداری نظام کشت برنج) شامل: پایداری بوم شناختی، پایداری اقتصادی، پایداری اجتماعی، پایداری فنی، پایداری سیاستی و زیر معیارهایشان از یک طرف و گزیدارهای تصمیم‌گیری (ارقام برنج) که عبارتند از: هاشمی، طارم، ندا، فجر، خزر و شیرودی از طرف دیگر است. نتایج اولویت بندی معیارهای پایداری کشت برنج نشان می‌دهد که معیارهای پایداری اقتصادی (32%)، بوم شناختی (23/9%) و فنی (21/1%) از جنبه‌های پایداری اجتماعی (14/8%) و سیاستی (8/3%) مهم‌تر هستند. هم‌چنین در مجموع، دو رقم هاشمی (20/6%) و طارم (20/1%) با اختلاف کمی نسبت به هم به‌ترتیب به‌عنوان مناسب‌ترین ارقام شناخته شدند.

Identifying the Most Appropriate Cultivar for Sustainability of Rice Production System Using Analytic Hierarchy Process (AHP)

In general, the ultimate goal of a sustainable system is to maximize the benefits of existing resources and to minimize the threats to the environment that occur due to the present conventional agricultural activities. Meanwhile, seed, as a rice cultivar in the present study, is presented as an important factor in sustainability. Therefore, identifying the most suitable cultivar of rice for sustaining the rice cultivation system is considered to be the main goal of the research. The population of the present study involves all specialists who have enough knowledge on components of sustainability and rice cultivars. To this end, 16 people were identified and studied through nonprobability sling method (purposeful and snowball). Face and content validity was used to determine the validity of the questionnaire. In addition, to assess the reliability, inconsistency ratio was used. Analytical Hierarchy Process (AHP) technique was used in order to achieve the main objective, which is to identify the most suitable varieties for sustainable rice cultivation system. Expert Choice 2000 software was applied to calculate the data.The prerequisite of applying AHP technique is to consider the criteria (sustainability of rice cultivation system) which include: economical, ecological, technical, social, and policy sustainability and their subcriteria in the one hand, and decision alternatives (rice cultivars) including: Hashemi, Tarom, Neda, Fajr, Khazar and Shirudi in the other hand. The results of prioritizing the criteria of rice cultivation stability showed that the economical (32%), ecological (23.9%) and technical (21.1%) stability are more important than the stability of social (14.8%) and policy (8.3%) aspects. Likewise, research findings showed that the cultivars of Hashemi (20.6%) and Tarom (20.1%) with a slight difference against each other are the most proper cultivars, respectively, in the sustainability of rice cultivation system.