بررسی عملکرد و اجزای عملکرد و تنوع ژنتیکی و قابلیت توارث آنها در نخود

در این پژوهش، به‌منظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد و میزان تنوع ژنتیکی و قابلیت توارث آنها در 19 ژنوتیپ نخود زراعی، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1391 -1390 در مزرعه پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت ژنوتیپ ها برای صفات عدد اسپد، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد نیام در بوته، وزن 100 دانه، عملکرد اقتصادی، زیست توده و شاخص برداشت در سطح آماری 1 درصد معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین صفات نشان داد که ژنوتیپ‌های شماره 14، 12، 4 و 19 (با به‌ترتیب 259/4، 250/3، 240 و 234/7 کیلوگرم دانه در هکتار) دارای بیشترین و ژنوتیپ های 18، 8، 15 و 6 (با به ترتیب 151/01، 167/6، 167/8 و 189 کیلوگرم دانه در هکتار) هم دارای کمترین میزان عملکرد دانه بودند. محاسبه همبستگی فنوتیپی نشان داد که همبستگی مثبت و معنی‌داری (p <0/01 ) بین عملکرد با صفات تعداد نیام در بوته (**0/623)، ارتفاع بوته (**0/432)، شاخص برداشت (**0/425) و زیست‌توده (**349/0) وجود دارد. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که مهم‌ترین صفات تاثیرگذار بر عملکرد اقتصادی به‌ترتیب تعداد نیام در بوته، شاخص برداشت، زیست توده، تعداد شاخه فرعی در بوته و ارتفاع بودند که در کل 84/68 درصد از تغییرات عملکرد را توجیه کردند. هم‌چنین بیشترین و کمترین درصد وراثت‌پذیری به‌ترتیب متعلق به صفات شاخص برداشت و تعداد دانه در بوته بود. بنابراین با توجه به وجود تنوع کافی در صفات، میتوان از این صفات به‌عنوان یک منبع مهم تنوع جهت افزایش عملکرد و انتخاب ژنوتیپ‌های برتر استفاده نمود.

Grain Yield, Its Components, Genetic Diversity and Heritability in Chickpea (Cicer arietinum L.)

The current research was carried out to investigate grain yield and components and their genetic diversity and heritability of some important agronomic traits, in 19 chickpea genotypes, based on a randomized complete block design with 3 replications in Research Field of BuAli Sina University, Hamadan, Iran in 20112012 growing seasons. The ANOVA results showed that, there were highly significant differences (p lt 0.01) among genotypes for the SPAD number, number of subbranch per plant, pod number per plant, 100kernel weight, grain yield, biological yield, and harvest index. The mean comparisons results indicated that the genotypes 14, 12, 4 and 19 (with 234.7, 240, 250.3 and 259.4 kilogram of grain yield per ha, respectively) and the genotypes 18, 8, 15, and 6 (with 151.01, 167.6, 167.8 and 189 kilogram of grain yield per ha, respectively) had the maximum and minimum economic yield, respectively. According to phonotypical correlation results, there were positive and significant (p lt 0.01) correlations between grain yield and pod number per plant (0.623**), plant height (0.432**), harvest index (0.425**) and biomass (0.349**). Stepwise regression indicated that the pod number per plant, harvest index, biomass, number of subbranch per plant, and plant height were the most effective traits on economic yield and they explained 84.68 percent of the variation in economic yield. Furthermore, harvest index and seed number per plant had the maximum and minimum heritability, respectively, indicating that they could be hired as sources of variation for improving the grain yield and selecting superior genotypes.