اثر تنظیم کننده‌های رشد گیاهی در باززایی مستقیم سوخچه از ریزنمونه فلسی لاله واژگون

لاله واژگون (fritillaria imperialis) گیاهی تک‌لپه از خانواده liliaceae است. علاوه‌ بر گل زیبا از ارزش دارویی بالایی نیز برخوردار است و به‌صورت وحشی در مناطقی از کشور ایران رشد می‌کند. به‌دلیل برداشت کنترل‌نشده گل و سوخ‌های این گیاه، بقای لاله واژگون در بسیاری مناطق ایران با تهدید روبرو شده‌است. این گیاه در شرایط مناسب حدود 6 سال طول می‌کشد تا بتواند سوخی تولید کند که توانایی تشکیل گل را دارا باشد. به‌علاوه گیاهان حاصل از بذر به‌دلیل دگر گرده افشانی گونه‌های fritillaria شبیه والدین نخواهند بود. افزایش انبوه لاله واژگون از طریق روش‌های مرسوم دیگر از قبیل کشت فلس از کارایی لازم برخوردار نبوده است. بنابراین با توجه به ضرورت حفظ و محافظت از آن در عرصه‌های طبیعی، ازدیاد درون شیشه‌ای این گیاه مورد توجه قرار گرفت. در این پژوهش باززایی مستقیم سوخچه از کشت فلس‌های گندزدایی شده‌ی لاله واژگون در محیط پایه موراشیگ و اسکوگ در حضور تنظیم کننده‌های رشدiaa ، tdz،kinetin ،ba ، naa به‌طور جداگانه و 4 ترکیب ازkinetin و naa مورد بررسی قرار گرفت. بالاترین میزان باز‌زایی مستقیم (8/33 عدد سوخچه)، بیشترین اندازه سوخچه (26 میلی‌متر) و بالاترین تعداد ریشه (8 عدد) در 2 میلی‌گرم در لیتر naa به‌دست آمدند. کمترین تولید سوخچه در تیمار‌های هورمون tdz مشاهده شد زیرا در حضور tdz، محدود سوخچه‌های تشکیل شده به‌جای بزرگ شدن به سمت تولید کالوس‌تمایل داشتند. در تیمار ba باززایی صورت نگرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که ازدیاد درون شیشه‌ای گیاه لاله واژگون، با استفاده از 2 میلی‌گرم هورمون naa امکان‌پذیر می‌باشد.

Effect of Different Plant Growth Regulators on Direct Bulblet Regeneration from Scale Explants of Fritillaria imperialis

Fritillaria imperialis is a monocotyledon plant from the Liliaceae family that grows wild in some parts of Iran. Fritillaria is a medicinal plant, in addition to being a beautiful flower. Due to the uncontrolled harvesting of flower and bulbs, Fritillaria survival is threatened in some areas in Iran. Fritillaria can be propagated by seed. In favorite condition. Its propagation by seed and production of flowerbeating bulbs takes about 6 years. In addition, plants grown from seed would not be like their parents due mainly to occurrence of crosspolination. Mass propagation of Fritillaria through conventional methods such as bulb culture is not efficient. Thus, its in vitro propagation as a criteria for preserving this valuable plant in its natural habitats was studied. We investigated direct embryogenesis of sterilized bulbs scale segments in MS medium at the presence of different plant growth regulators including NAA, IAA, TDZ, Kinetin and BA and the combination of kinetin and NAA in different concentrations. The highest number of direct somatic bulblets (8.33 bulblets), the biggest bulblets (26 mm) and the greatest number of roots (8 roots) were formed in 2 mg/L NAA. The least direct bulblet somatic generation was observed in TDZ treatments, bulblets formed tended to produce callus instead of growing. In the medium containing BA hormone no bulblet was produced. In conclusion, the results of this study revealed that propagation of Fritillaria imperialis is possible through in vitro culture by using 2 mg/L NAA.