اثر تغذیه برگی کلات و نانو کود آهن و روی بر رشد و عملکرد ماش (.vigna radiate l)

عناصر ریزمغذی نقش کلیدی در تشکیل کلروفیل، فتوسنتز، تنفس، سیستم آنزیمی و فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاه داشته و کمبود آنها اثرات مخربی بر رشد، تولید و عملکرد گیاه دارد. این پژوهش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بر گیاه ماش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینای همدان در سال زراعی 99-1398 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو رقم گوهر و پرتو و محلول‌پاشی کلات روی، کلات آهن، نانو کود روی، نانو کود آهن و شاهد (محلول پاشی با آب) بودند. نتایج نشان داد بیشترین بیشینه شاخص سطح برگ (3/12) و بیشینه سرعت رشد محصول (16/2 گرم بر مترمربع در روز) و دوام سطح برگ (157 روز) با رقم گوهر و محلول‌پاشی نانو کود روی حاصل شد. نانو کود روی بیشترین تاثیر را در تعداد غلاف در بوته (21/7)، تعداد دانه در غلاف (8/08) و تعداد دانه در بوته (164) رقم گوهر داشت که نسبت به شاهد، به ترتیب افزایش 32، 22 و 37 درصدی نشان داد. بیشترین عملکرد زیستی (8599 کیلو گرم در هکتار) با رقم گوهر و محلول‌پاشی نانو کود روی و سپس با نانو کود آهن حاصل شد. بیشترین عملکرد دانه (2657 کیلو گرم در هکتار) در رقم گوهر و با محلول‌پاشی نانو روی مشاهده شد که اختلاف معنی‌داری با رقم پرتو نداشت و به ترتیب سبب افزایش 38 و 35 درصدی عملکرد دانه در دو رقم مذکور نسبت به شاهد شد. بیشترین شاخص برداشت نیز با رقم گوهر و محلول‌پاشی نانو کود روی با افزایش 24 درصدی نسبت به شاهد حاصل شد. محلول‌پاشی کودهای آهن و روی سبب افزایش قابل توجه در رشد، عملکرد زیستی و دانه و همچنین محتوای این عناصر در دانه هر دو رقم مورد بررسی شدند. ولی به-ترتیب تاثیر نانوکودهای روی و آهن بر صفات مورد بررسی در رقم گوهر بیشتر از رقم پرتو بود. 

effect of foliar nutrition of chelate and nanofertilizers of iron and zinc on growth and yield of mung bean (vigna radiata l.)

micronutrient elements play a key role in the formation of chlorophyll and function of photosynthesis, respiration, enzyme system and physiological processes of the plant and their deficiency has destructive effects on the growth, production and yield of the plant. this research was conducted in a factorial experiment based on a randomized complete block design with three replications on mung bean plant in the research farm of bu-ali sina university, hamedan, iran, in 2019-2020 growing season. two cultivars of gohar and partu and foliar spraying of zinc chelate, iron chelate, zinc nano-fertilizer, iron nano-fertilizer, and control (spraying solution with water) were tested. the maximum leaf area index (3.12), maximum growth rate (16.2 g m-2 day-1), and leaf area duration (157 day) were achieved by gohar cultivar in the presence of foliar application of zinc nano fertilizer. zinc nano-fertilizer had the greatest effect on the pods/plant (21.7), grains/pod (8.08), and grains/plant (164) of gohar cultivar, which increased by 62, 22 and 62, 77.6 percent respectively, compared to the control. the highest biological yield (8599 kg ha-1) was obtained with gohar cultivar when receiving foliar application of iron nanofertilizer and zinc nanofertilizer. the highest grain yield (2657kg ha-1) was obtained with gohar cultivar subjected to nano-zinc foliar spraying, which was not significantly different from parto cultivar in foliar spraying with zinc nano-fertilizer and caused 38% and 35% increases in grain yield of the two cultivars compared to the control, respectively. the highest harvest index was also obtained with gohar cultivar supplemented by foliar spraying of zinc nano fertilizer, which increased the harvest index by 24% compared to the control. foliar spraying of iron and zinc fertilizers caused significant increases in growth, biological yield and grain yield, as well as the content of these elements in the grain of both cultivars. the effect of zinc and iron nanofertilizers on the studied traits was more pronounced in gohar variety than in parto variety.