اثر کودهای آلی و زیستی بر ویژگی‌های مورفولوژیک و عملکرد دانه گیاه لوبیا یام مکزیکی (pachyrhizus erosus (l.) urban)

با توجه به اینکه گیاه لوبیا یام مکزیکی (pachyrhizus erosus (l.) urban) گیاهی جدید در ایران است می‌تواند به عنوان یک گیاه خوراکی دو منظوره و دفع آفات مورد استفاده قرار گیرد. لذا مطالعه حاضر به منظور تعیین بهترین تیمارهای کودی و تاثیر آن بر صفات مورفولوژیکی و عملکرد دانه گیاه لوبیا یام مکزیکی در منطقه گرم و نیمه خشک انجام گرفت. آزمایش به صورت بلوک های کامل تصادفی در شش تکرار در شهرستان کازرون اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل شاهد، کود زیستی em (40 لیتر در هکتار)، کود آلی ویناس (80 لیتر در هکتار) و ترکیب کود زیستی- آلی بود (حد مطلوب کودی، بر پایه نیاز تغذیه‌ای گیاه و بر اساس نتایج آزمایشات پیشین، مشخص شد). نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که تیمارهای کودی بر ارتفاع بوته، وزن تر و خشک بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد بذر در غلاف، قطر ساقه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، رنگیزه‌های فتوسنتزی و پروتئین دانه گیاه لوبیا یام مکزیکی در سطح احتمال 1% معنی‌دار بودند. نتایج مقایسه میانگین داده‌ها نشان داد که در تیمار ترکیبی کود آلی ویناس و کود زیستی em وزن تر و خشک بوته (به‌ترتیب 67/6 گرم و 26/8 گرم)، ارتفاع بوته (56/1 سانتی‌متر)، تعداد بذر در غلاف (6/43 عدد)، تعداد غلاف در بوته (6/30 عدد)، عملکرد بیولوژیک (4929 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (527 کیلوگرم در هکتار)، شاخص برداشت (10/7 %)، غلظت رنگیزه‌های a، b و کل و کارتنوئید (به‌ترتیب 9/83، 3/43، 13/5 و 3/28 میلی‌گرم بر گرم وزن تر) و پروتئین دانه (34/1 %) نسبت به شاهد افزایش نشان دادند. همچنین قطر ساقه  بیشترین درصد تغییر را نسبت به شاهد نشان داد. نتایج آزمایش نشان‌دهنده برتری تیمار کود آلی و زیستی در حد مطلوب (40 و 80 لیتر در هکتار) و نیز پاسخ مثبت گیاه لوبیا یام مکزیکی نسبت به این کودها بود. 

effect of organic and biological fertilizers on morphological characteristics and grain yield of mexican yam bean plant (pachyrhizus erosus (l.) urban)

mexican yam plant (pachyrhizus erosus (l.) urban) is a new and hence less-known crop plant in iran, with potential applicationes in food and pest control industries. therefore, the present study was conducted to determine the best fertilizer treatments and its effect on the morphological characteristics and grain yield of mexican yam bean plant in a semi-arid region. the experiment was carried out as a randomized complete block design with six replications in kazeron, fars province, south of iran. the treatments included the control, em biofertilizer (40 l/ha), vinas organic fertilizer (80 l/ha), and the combination of bio-organic fertilizer (the optimum level of fertilizer was determined based on the results of previous experiments). fertilizer treatments had a significant effect (at 1% probability level) on plant height, plant fresh and dry weight, pods/plant, grains/pod, stem diameter, grain and biological yield and harvest index, photosynthetic pigments concentration and grain protein content. the mean comparison showed that in the combined treatment of vinas organic fertilizer and em, the fresh and dry weight of the plant (67.6 grams and 26.8 g, respectively), the height of the plant (56.1 cm), grains/pod (6.4), pods/plant (6.3), biological yield (4929 kg/ha), grain yield (527 kg/ha), harvest index (10.7%), concentration of chlorophyll a, b, and total chlorophyll and carotenoid concentration (9.83, 3.43, 13.5 and 3.28 mg/g fresh weight, respectively), grain protein (34.1%) were more than control. also, the stem diameter showed the greatest increase compared to the control. the results suggested the superiority of the bio-organic fertilizer treatment at the optimal level (40 and 80 l/ha) and the positive response of mexican yam bean plant to these fertilizers.