واکنش برخی صفات زراعی ارقام جو به تنش گرمای انتهای فصلدر شرایط آب و هوایی ابرکوه

به‌منظور بررسی اثر تنش گرما بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی خصوصیات زراعی در جو، آزمایشی در سال زراعی 1401-1400 به‌صورت جداگانه در دو شرایط معمول و تنش گرما در هشت رقم جو شامل نیک، مهر، خاتم، ریحان، نصرت، فجر 30، یوسف و افضل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شهر ابرکوه اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر رقم برای تمام صفات به‌جز وزن هزار دانه و طول پدانکل معنی‌دار شد. برهم کنش تنش گرما × رقم در صفات تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله و عملکرد دانه معنی‌دار بود. تنش گرما باعث کاهش معنی‌دار تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوته، طول سنبله، طول پدانکل، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله و عملکرد دانه و افزایش معنی‌دار تعداد روز تا پنجه‌زنی شد. همبستگی منفی و معنی‌دار بین تعداد روز تا پنجه‌زنی با عملکرد دانه در هر دو شرایط آزمایش و همچنین بین تعداد سنبله در مترمربع با عملکرد دانه در شرایط معمول وجود داشت درحالی‌که همبستگی بین تعداد سنبله در مترمربع و تعداد دانه در سنبله با عملکرد دانه در شرایط تنش گرما مثبت و معنی‌دار بود. نتایج رگرسیون گام‌به‌گام نشان داد که برای افزایش عملکرد دانه در شرایط تنش گرما، می‌توان از صفاتی مانند ارتفاع بوته و تعداد دانه در سنبله استفاده نمود. نتایج نشان داد که می‌توان با کشت ارقام ریحان و نصرت در هر دو شرایط آزمایش عملکرد بالاتری را به‌دست آورد.

the response of some agronomic traits in barley cultivars to late-season heat stress in abarkouh weather conditions

the effect of heat stress on yield, yield component and some agronomic traits of barley, was evaluated during the growing season of 2022-2023 using a randomized complete block design with three replications under normal and heat stress conditions. eight barley cultivars including nik, mehr, khatam, reyhan, nosrat, fajr 30, yoosef and afzal were grown in abarkouh, yazd, central iran. the results of combined analysis of variance revealed that cultivar effect was significant in all traits except 1000 grain weight and peduncle length. heat stress × cultivar interaction was significant for spikes/m2, grains/spike, and grain yield. heat stress led to a significant decrease in days from sowing to physiological maturity, plant height, peduncle and spike length, spikes/m2, grains/spike, and grain yield and a significant increase in days from sowing to tillering. grain yield under both conditions had significant negative correlation with days from sowing to tillering. grain yield had significant positive correlation with spikes/m2 under normal condition and with spikes/m2, and grains/spike under heat stress condition. stepwise regression results showed that grains/spike and plant height could be used as criteria for increaseing grain yield under heat stress condition. mean comparison of data for studied cultivars showed that reyhan and nosrat genotypes could be suggested for cultivation under both conditions.