تعیین بهترین تراکم گیاهی در نشاکاری ماشینی برنج در مقایسه با کشت دستی در شرایط سن بالای گیاهچه

تعیین تراکم گیاهی مناسب در شرایط استفاده از گیاهچه‌هایی با سنین بالا، مهم است. بدین‌منظور آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در یک مزرعه شخصی واقع در شهرستان قائم‌شهر طی سال‌های 1399 و 1400 اجرا شد. تراکم‌های گیاهی شامل کشت دستی سنتی با حداکثر 11 کپه در مترمربع (با فواصل کاشت نامنظم و رایج منطقه) به‌عنوان تیمار شاهد، کشت دستی منظم با 25 کپه در مترمربع (با فواصل کاشت 20 × 20 سانتی‌متر و توصیه مرکز تحقیقات برنج کشور) و کشت ماشینی با 15/9، 20/8 و 27/8 کپه در مترمربع (به‌ترتیب با فواصل کاشت 21 × 30، 16 × 30 و 12 × 30 سانتی‌متر) بودند. سن گیاهچه‌ها در کشت دستی 45 روز و در کشت ماشینی 35 روز بودند. نتایج نشان دادند که تعداد روز از نشاکاری تا گلدهی و از گلدهی تا رسیدگی برای تراکم‌های کشت ماشینی بیشتر از تیمارهای شاهد و 25 کپه در مترمربع در کشت دستی منظم بودند. برهم‌کنش سال در تراکم گیاهی تنها بر طول برگ پرچم و ارتفاع بوته معنی‌دار بود. بلندترین طول خوشه و طول برگ پرچم برای تراکم 25 کپه در مترمربع در کشت دستی منظم حاصل شد. بیشترین تعداد خوشه در مترمربع و درصد خوشه‌چه پر برای تراکم‌های کشت ماشینی به‌دست آمد. حداکثر عملکرد دانه برای تراکم‌های 25 کپه در مترمربع در کشت دستی منظم (8022 کیلوگرم در هکتار)، و 15/9، 20/8 و 27/8 کپه در مترمربع در کشت ماشینی (به‌ترتیب 8034، 8236 و 8168 کیلوگرم در هکتار) به‌دست آمد که در مقایسه با شاهد به‌ترتیب 19/06، 19/18، 21/16 و 20/51 درصد افزایش داشت. پیشنهاد می‌شود که در صورت استفاده از گیاهچه هایی با سنین بالا، کشت ماشینی با تراکم های 15/9، 20/8 و 27/8 کپه در مترمربع در اولویت قرار گیرد.

determining the best planting density in mechanized transplanting of rice compared to manual transplanting in conditions of high seedling age

it is important to determine the appropriate planting density in the conditions of using old seedlings of paddy rice. for this purpose, a field experiment was conducted as a randomized complete block design at qaemshahr, northern iran, in four replications and in two years, 2020 and 2021. plant densities consisted of manual traditional planting of up to 11 hills/m2 (with unequal planting spaces and common in the region) as control and manual equidistant planting with 25 hills/m2 (with planting spaces of 20 × 20 cm and recommended by the rice research institute of iran) and machine planting with 15.9, 20.8 and 20.8 hills/m2 (with planting spaces of 30 × 21, 30 × 16 and 30 × 12 cm, respectively). the paddy rice seedlings aged 45 d in manual planting and 35 d in machine planting. the results showed that the number of days from transplanting to flowering and flowering to maturity for machine planting densities were greater than those of the control and 25 hills/m2 in manual equidistant planting. the interaction effect of year × planting density was significant only for the flag leaf length and plant height. the greatest panicle length and flag leaf length were obtained when the rice plants were sown in a density of 25 hills/m2 in manual equidistant planting. the greatest panicles/m2 and the percentage of grain bearing spikelets were obtained when rice plants were sown by the machine. the maximum grain yield was obtained from planting density of 25 hills/m2 in manual equidistant planting (8022 kg/ha).  the planting densities of 15.9, 20.8 and 27.8 hills/m2 in machine planting with 8034, 8236 and 8168 kg/ha grain yield ranked next as they out yielded the control by 19%, 19%, 21% and 21%, respectively. it was concluded that machine planting with planting densities of 15.9, 20.8 and 27.8 hills/m2 is advantageous, at least when using old paddy rice seedlings.