تجزیه ضرایب مسیر صفات مرتبط با عملکرد دانه در ژنوتیپ‌های مختلف گندم تحت شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی

به منظور تعیین همبستگی و روابط بین صفات مختلف در گندم نان، 30 ژنوتیپ به عنوان فاکتور فرعی تحت آزمایش کرت های خرد شده در طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه با سه تکرار در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی در سال 96 1395 بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ‌ها از نظر اکثر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی‌دار وجود داشت. اثر متقابل ژنوتیپ× تنش برای کلیه صفات، به جز وزن هزار دانه معنی‌دار بود، که بیانگر تاثیر متقابل ژنوتیپ و محیط بود. از نظر عملکرد دانه تحت شرایط نرمال، ژنوتیپ‌های c 94 3 و حیدری به ترتیب با میانگین‌های 437 و 427 گرم در مترمربع به عنوان برترین ژنوتیپ ها‌ شناخته شدند. تحت شرایط تنش خشکی در مرحله گلدهی، ژنوتیپ‌های cd 4 و cd 6 به ترتیب با میانگین‌های 104 و 108 گرم در مترمربع کمترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. بر اساس نتایج رگرسیون چندگانه ، در شرایط آبیاری مطلوب صفات مساحت برگ پرچم، تراکم سنبله، تعداد روز تا 50% گلدهی و طول سنبله (0/466=r2)، و در شرایط تنش، صفات سرعت پر شدن دانه، طول دوره پر شدن دانه و عملکرد کاه (0/736=r2) بیشترین تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. بر اساس نتایج تجزیه مسیر، صفات مساحت برگ پرچم، تراکم سنبله و طول سنبله در شرایط مطلوب و صفات سرعت پر شدن دانه، طول دوره پر شدن دانه و عملکرد کاه در شرایط تنش اثر مستقیم و مثبت بر روی عملکرد دانه نشان دادند. به طور کلی در شرایط نرمال صفات تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، مساحت برگ پرچم، تراکم سنبله و طول سنبله و در شرایط تنش صفات تعداد دانه در سنبله، سرعت پر شدن دانه، طول دوره پر شدن دانه و عملکرد کاه تعیین کننده عملکرد دانه بودند.

path analysis of yield related traits in wheat genotypes under normal irrigation and drought stress conditions

for identification of correlations and relations among different traits in bread wheat, 30 genotypes were investigated based on a split plot experiment in the form of randomized complete block design with three replications under normal and moisture stress conditions during the 2016 2017 crop season. the results of the analysis of variance showed that the effect of genotypes was significant for most of the studied traits. the interaction effect of drought stress and genotype was significant for all examined traits except 1000 grain weight. genotypes c 94 3 and heidari were recognized as the best genotypes with average grain yield of 437 and 427 g/m2, respectively, in normal conditions. under drought conditions, genotypes cd 4 and cd 6 had the lowest grain yield with an average of 104 and 108 g/m2, respectively. based on the results of multiple regression in field experiment, under optimal irrigation conditions, flag leaf area, spike density,  number of days to 50% flowering and spike length, (r2= 0.466) and under stress conditions, grain filling rate, grain filling period and straw yield (r2= 0.736) were considered as important traits affecting grain yield.  path analysis of grain yield under normal conditions indicated that the flag leaf area, spike density and spike length, and under stress conditions, the grain filling rate, grain filling period and straw yield, with the greatest direct positive effect were the important and effective traits in grain yield. based on the results of the analysis of the grain yield correlation coefficients under normal condition, the number of kernels per spike, 1000 grain weight, flag leaf area, spike density and spike length, and under stress conditions, the number of kernels per spike, the grain filling rate, grain filling period and straw yield, were considered as the traits affecting grain yield.