اثر تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی بر کربوهیدرات‌های محلول، رنگیزه‌های فتوسنتزی و فلورسانس کلروفیل ارقام گندم سیروان و هما در شرایط دیم و آبیاری

به منظور بررسی تاثیر تنظیم‌ کننده‌های رشد گیاهی جیبرلین، سیتوکینین و سایکوسل بر برخی صفات فیزیولوژیک دو رقم گندم تحت رژیم‌های مختلف آبیاری، آزمایشی به صورت کرت‌های دوبار خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان در سال زراعی 96-1395 انجام گرفت. فاکتور آبیاری در چهار سطح: دیم، یک آبیاری (در مرحله غلاف رفتن)، دو آبیاری (در مراحل غلاف رفتن + گلدهی) و سه آبیاری (در مراحل غلاف رفتن + گلدهی+ دانه بندی) به عنوان عامل اصلی، دو رقم گندم (سیروان و هما) به عنوان عامل فرعی و فاکتور محلول‌پاشی با تنظیم‌کننده‌های رشد شامل: شاهد، جیبرلین (100 میکرومولار)، سیتوکینین (100 میکرومولار) و سایکوسل (سه گرم در لیتر) در مراحل ساقه رفتن و دانه‌بندی به عنوان عامل فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که میزان کربوهیدرات‌های محلول در شرایط دیم بالاتر بود. از طرفی، محتوی نسبی آب، سرعت کاهش آب از برگ وحداکثر کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم ɪɪ (fv/fm) تحت تیمار آبیاری افزایش یافت. بیشترین میزان کلروفیل‌های a و کل نیز در تیمار سه ‌آبیاری به‌دست آمد. با محلول‌پاشی در مرحله ساقه رفتن و دانه‌بندی، کاربرد جیبرلین سبب کاهش سرعت کاهش آب از برگ شد. اما، کاربرد سیتوکینین و سایکوسل سبب افزایش محتوی کاروتنوئیدها، کاربرد جیبرلین و سایکوسل سبب افزایش حداکثر کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم ɪɪ (fv/fm) و کاربرد هر سه تنظیم‌کننده رشد سبب افزایش کربوهیدرات‌های محلول شد. نتایج همچنین نشان داد با محلول‌پاشی در مرحله ساقه رفتن، بالاترین میزان عملکرد دانه با کاربرد تنظیم‌کننده‌های سیتوکینین و سایکوسل و در مرحله دانه‌بندی با کاربرد سایکوسل در تیمار سه بار آبیاری به‌دست آمد و رقم هما عملکرد دانه بالاتری نسبت به رقم سیروان داشت. لذا بر اساس نتایج حاصل، کاربرد تنظیم‌کنندهای رشد سیتوکینین وسایکوسل جهت بهبود برخی صفات فیزیولوژیک و افزایش عملکرد دانه گندم پیشنهاد می‌شود.

effect of plant growth regulators on soluble carbohydrates, photosynthetic pigments and chlorophyll fluorescence of sirvan and homa wheat cultivars in rainfed and irrigation conditions

adverse environmental conditions cause stress in plants, and some plant growth regulators (pgr’s) improve plant tolerance to these undesirable conditions. in order to study the effect of gibberellin, cytokinin and cycocle on some physiological traits of two wheat cultivars under different irrigation regimes, a study was conducted as a splitsplit plot experiment based on a randomized complete block design with three replications at the agricultural research station of kurdistan university, sanandaj, iran in 2016. irrigation at four levels: rainfed, irrigation at booting stage, irrigation at booting + flowering and irrigation at booting + flowering + grain filling stages as the main plots, two wheat cultivars (sirvan and homa) as subplots and levels of plant growth regulators foliar application including control (nopgr), gibberellin (100 µm), cytokinin (100 µm) and cycocel (3 g l1) at the wheat stem elongation and grain filling stages as the subsub plots were examined. the results showed that soluble carbohydrates concentration was higher in rainfed conditions, compared to the other levels of irrigation. relative water content, rate of water loss and maximum quantum yield of photosystem ii (fv/fm) increased due to irrigation, relative to the rainfed condition. a higher chlorophyll a and total chlorophyll concentration was observed with cytokinin spray in the presence of the three irrigation treatments. the results also indicate that, at the stem elongation and grain filling stages, foliar application of gibberellin reduced the rate of leaf water loss. application of cytokinin and cycocel increased the concent of carotenoids, application of gibberellin and cycocel increased the fv/fm and the use of all three pgr’s increased soluble carbohydrates concentration compared to the nopgr condition. the highest grain yield was obtained with cytokinin and cycocel spray at the wheat stem elongation and with the application of cycocel at grain filling stages under the condition of irrigation at booting + flowering + grain filling stages. homa cultivar produced a higher grain yield compared to sirvan. it may be concluded that the application of cytokinin and cycocel is beneficial to some physiological attributes and hence increasing the grain yield of wheat.