اثر تنش شوری بر عملکرد و کیفیت دانه لاین‌های گندم (.triticum aestivum l)

به‌منظور مطالعه اثر تنش شوری بر صفات مرتبط با کیفیت دانه گندم، آزمایشی با 180 لاین f5، در دو شرایط تنش شوری (13 دسی زیمنس بر متر) و شرایط معمول (بدون تنش شوری) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1399-1398 به صورت دو طرح مجزا در دو شرایط محیطی عادی و تنش شوری در ایستگاه تحقیقات کشاورزی استان اصفهان انجام شد. عملکرد دانه، عملکرد پروتئین دانه، رطوبت دانه، سختی دانه، زلنی، درصد پروتئین، حجم نان، گلوتن مرطوب و شاخص گلوتن از جمله صفات اندازه‌گیری شده بودند. نتایج تجزیه واریانس صفات در دو شرایط محیطی، حاکی از وجود تفاوت معنی‌دار بین لاین‌های مورد بررسی برای کلیه صفات بود. ضمن اینکه مقایسه میانگین لاین‌ها نشان داد که صفات کیفی گندم نان تحت شرایط تنش شوری به دلیل افزایش میزان پروتئین و سختی دانه بهبود یافته است. عملکرد پروتئین دانه در هر دو رژیم رطوبتی همبستگی منفی و معنی‌داری با رطوبت دانه و حجم نان داشت. از طرف دیگر، سختی دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری با رسوب زلنی و میزان جذب آب در هر دو شرایط محیطی نشان داد. اگرچه شوری سبب شد تا شاخص‌های کمی رشد نظیر عملکرد دانه کاهش یابد اما در مقابل با تاثیر بر کیفیت و کمیت پروتئین دانه موجب افزایش مقدار پروتئین و عدد زلنی شد. نتایج این آزمایش نشان داد که شناسایی لاین‌های با صفات کیفی مطلوب در برنامه‌های به‌نژادی در راستای بهبود کیفیت نانوایی در دو شرایط عادی و تنش شوری امکان پذیر است. به‌عنوان نتیجه‌گیری کلی، تنش شوری از طرفی با کاهش عملکرد دانه از طریق کاهش اندازه دانه و از طرف دیگر با بهبود کمیت (محتوای گلوتن) و تقویت کیفیت (عدد زلنی) گلوتن موجب افزایش محتوا و کیفیت پروتئین و در نتیجه افزایش کیفیت نانوایی شده است.

Effect of Salinity Stress on Grain Yield and Grain Quality in Wheat (Triticum aestivum L.) Lines

The effects of salinity stress on grain quality traits of wheat were investigated using 180 lines of F5 generation in two environments (normal and salinity stress). A randomized complete block designs with three replications was used in each of the environments at the Research Farm of the Agricultural and Natural Resources Research Station of Isfahan in 20192020 cropping season. Grain yield, protein yield, grain moisture content, grain hardness, volume of Zeleny sediment, protein content, bread volume, wet gluten percentage, and gluten index were evaluated. Analysis of variance showed that there were significant differences among the lines for all traits studied in two environmental conditions. Moreover, the results showed that the quality in bread wheat was improved under salinity stress conditions due to increment in protein content and grain hardness. Grain protein yield in both environments had a significant and negative correlation with grain moisture as well as bread volume. In the other hand, grain hardness showed a significant and positive correlation with the Zeleny sedimentation and water absorption in both environmental conditions. The results showed that the identification of favorable quality characteristics in normal and stressed conditions were possible and the lines with high grain quality can be used in breeding programs for improving baking quality. Although salinity caused the decrease in grain yield, the content of protein and the Zeleny sedimentation volume increased in this condition.