واکنش‌های فیزیولوژیک ارقام کینوا (chenopodium quinoa willd) به هیدروپرایمینگ و تنش خشکی

این پژوهش در سال 1398 به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان (شاهرود) اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل میزان آبیاری به‌عنوان فاکتور اصلی در سه سطح 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی و فاکتورهای فرعی شامل رقم در سه سطح (titicaca، q26 و q29) و پرایمینگ در دو سطح (عدم پرایمینگ و هیدروپرایمینگ) بودند که به‌صورت فاکتوریل در سطوح فرعی اجرا شد. میزان درصد نیاز آبی گیاه با استفاده از برنامه cropwat محاسبه و از مرحله 6 برگی گیاه اعمال شد. نتایج نشان داد که اعمال تنش خشکی موجب کاهش شاخص سطح برگ، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در هر سه رقم مورد آزمایش شد. درصد پروتئین، مالون‌دی‌آلدهید، پرولین، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان شامل کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز در گیاهان تحت تنش خشکی افزایش نشان داد. کاربرد هیدروپرایمینگ موجب افزایش شاخص سطح برگ و عملکرد دانه شد. در بین سه رقم مورد آزمایش ژنوتیپ q26 در شرایط پرایمینگ بالاترین شاخص سطح برگ، وزن هزار دانه و عملکرد دانه را نسبت به دو رقم دیگر دارا بود. ژنوتیپ q26 در شرایط 75 و 100 درصد نیاز آبی بالاترین عملکرد را دارا بود و در شرایط تنش شدید 50 درصد نیاز آبی، رقم titicaca بالاترین عملکرد را که معادل 1067 کیلوگرم در هکتار بود، به خود اختصاص داد. در یک جمع‌بندی کلی می‌توان بیان کرد که رقم titicaca نسبت به سایر ارقام به خشکی مقاوم‌تر بود و در منطقه بسطام کشت این رقم پیشنهاد می‌شود. در محدوده پژوهش انجام شده می‌توان کاربرد هیدروپرایمینگ را در جهت بهبود صفات فیزیولوژیک در گیاه کینوا در شرایط تنش خشکی پیشنهاد کرد.

Physiological Responses of Quinoa Varieties (Chenopodium quinoa Willd) to Hydropriming and Drought Stress

This research was carried out in a factorial split plot experiment based on a randomized complete block design with four replications in Semnan Agriculture Research Center, Bastam, central Iran, in 2019. Experimental treatments included irrigation as the main factor at three levels of 100, 75 and 50% of water requirement and subfactors including cultivar at three levels (Titicaca, Q26 and Q29) and priming at two levels (no priming and hydropriming) as subfactors. The percentage of water requirement of the plant was calculated using the CROPWAT program and applied from the 6leaf stage of the plant. The results showed that drought stress reduced leaf area index, 1000seed weight and grain yield in all three cultivars. Percentage of protein, malondialdehyde, proline, activity of antioxidant enzymes including catalase and ascorbate peroxidase increased in plants under drought stress. Hydropriming increased leaf area index and grain yield. Among the three cultivars tested, hydroprimed plants of Q26 geype had the highest leaf area index, 1000seed weight and grain yield compared to the other cultivars. Cultivar Q26 had the highest grain yield when supplied with 75 and 100% of water requirement and Titicaca cultivar had the highest grain yield (1067 kg/ha) in the presence of severe drought stress (i.e. 50% water requirement). In conclusion, Titicaca cultivar was more resistant to drought than other cultivars and cultivation of this cultivar is recommended in Bastam region. In the scope of the research, the application of hydropriming can be suggested to improve the physiological traits of quinoa under drought stress.