تاثیر کاربرد اسید سالیسیلیک در کاهش اثر تنش سرمای ناشی از کاشت تاخیری در ژنوتیپ‌های کلزا (.brassica napus l)

به‌منظور بررسی اثر کاربرد اسید سالیسیلیک در کاهش اثرات تنش سرمای ناشی از کاشت تاخیری در ژنوتیپ‌های کلزا، این آزمایش طی سال‌های زراعی 94-1393 و 95-1394 در دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به‌صورت فاکتوریل اسپلیت پلات اجرا شد. عوامل مورد بررسی شامل برهم‌کنش تاریخ کاشت (20 شهریور و 15 مهر) و اسید سالیسیلیک (شاهد (محلولپاشی با آب مقطر)، 250 و 500 میکرومولار) به‌عنوان عامل اصلی و ژنوتیپ (کرج3، اکاپای، زرفام و l14) به‌عنوان عامل فرعی، بودند. اثر تاریخ کاشت ×محلولپاشی اسید سالیسیلیک × ژنوتیپ بر درصد بقای زمستانه، عملکرد دانه و اجزای آن، شاخص برداشت و زیست‌توده معنی‌دار بود. با تاخیر در کاشت درصد بقای زمستانه همه ژنوتیپ‌ها کاهش یافت اما شدت کاهش بسته به ژنوتیپ متفاوت بود. همچنین مشخص شد که کاهش درصد بقا در اثر تاخیر در کاشت، تا حدودی با کاربرد اسید سالیسیلیک قابل جبران است که بسته به غلظت اسید سالیسیلیک و ژنوتیپ متفاوت بود. بیشترین عملکرد دانه (576/8 گرم بر متر‌مربع) را ژنوتیپ کرج3 در شرایط محلولپاشی اسید سالیسیلیک با غلظت 500 میکرومولار در تاریخ کاشت 20 شهریور داشت، درحالی که کمترین عملکرد دانه (253 گرم بر متر‌مربع) در ژنوتیپ زرفام در شرایط عدم محلولپاشی اسید سالیسیلیک در کاشت 15 مهر مشاهده شد. کاربرد اسید اسید سالیسیلیک سبب جبران بخشی از کاهش عملکرد ناشی از تاخیر در کاشت شد، به نحوی که عدم کاربرد اسید سالیسیلیک و کاربرد مقادیر 250 و 500 میکرومولار اسید سالیسیلیک در کاشت 15 مهر باعث شد عملکرد دانه در ژنوتیپ کرج3 به‌ترتیب 36، 31 و 18 درصد و در ژنوتیپ l14 به ترتیب 26، 21 و 8 درصد نسبت به کاشت 20 شهریور کاهش نشان دهد. عملکرد ژنوتیپ‌ زرفام در تاریخ کاشت تاخیری نسبت به تاریخ کاشت در شرایط عدم کاربرد و کاربرد مقادیر 250 و 500 میکرومولار اسید سالیسیلیک به‌ترتیب 9 و 5 درصد کاهش و 13 درصد افزایش نشان داد. بین اجزای عملکرد دانه با درصد بقا همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود داشت. اگرچه تاخیر در کاشت باعث کاهش عملکرد دانه، اجزای آن، شاخص برداشت و زیست‌توده در تمامی ژنوتیپ‌ها شد اما شدت کاهش تابع ژنوتیپ‌ بود. مصرف اسید سالیسیلیک باعث تعدیل اثر تاخیر در کاشت شد و این اثر تعدیلی در شرایط کاربرد اسید سالیسیلیک با غلظت 500 میکرومولار نسبت به 250 میکرومولار بیشتر بود. به‌طورکلی نتایج نشان داد در هر دو تاریخ کاشت ژنوتیپ کرج3 در همه سطوح اسید سالیسیلیک بیشترین عملکرد دانه را به‌خود اختصاص داد از همین رو برای کاشت در مناطقی با شرایط مشابه قابل پیشنهاد است.

The Effect of Salicylic Acid Application on Reducing the Effect of Cold Stress Due to Delayed Planting in Rapeseed Genotypes (Brassica napus L.)

In order to investigate the effect of salicylic acid application on reducing the effects of cold stress due to delayed planting in rapeseed genotypes, this experiment was conducted as a factorialsplit plot during the 2014 and 2015 growing seasons in the Faculty of Agriculture, University of Zanjan, Iran. Interaction of the sowing date (11th September and 7th October) and salicylic acid (control (spray with distilled water), 250 micro;M and 500 micro;M) were as the mainplot and rapeseed genotypes (Karaj3, L14, Okapi, Zarfam) were assigned to subplots. The effect of planting date* salicylic acid* genotype on winter survival percentage, grain yield and its components, harvest index, and biomass was significant. Delayed planting reduced survival percentage of all rapeseed genotypes; but the severity of reduction varied depending on the genotype. It was also found that the decrease in survival percentage due to delay in planting can be partially compensated for by the use of salicylic acid, which varied depending on the salicylic acid concentration and genotype. Delayed planting date reduced grain yield in all genotypes and salicylic acid application had the opposite effect and increased grain yield. Karaj3 had the highest grain yield on 7th October planting date and 500 micro;M salicylic acid, while Zarfam had the lowest grain yield on 11 September and 0 micro;M salicylic acid. Application of salicylic acid compensated for part of the reduction in yield due to delay in planting, so that the lack of application of salicylic acid and the use of 250 and 500 mu;M salicylic acid in planting on 7 October caused grain yield reduction in Karaj3 genotype by 36, 31 and 18% respectively, compared to 11 September, while grain yield in L14 genotype showed 26, 21 and 8% reduction respectively, compared to 11 September planting date. The grain yield of Zarfam genotype at delayed planting date decreased by 9% and 5% and increased by 13%, respectively, in conditions of nonapplication and application of 250 and 500 mu;M salicylic acid compared to the 11 September planting date. There was a positive significant correlation between grain yield components and winter survival percentage. Although delayed planting reduced grain yield, yeld components, harvest index, and biomass in all genotypes, the severity of the decrease varied among the genotypes. Consumption of salicylic acid moderated the effect of delay in planting and this modulatory effect was higher in the application of salicylic acid with a concentration of 500 mu;M than 250 mu;M. In general, the results showed that in both planting dates, the Karaj3 genotype had the highest grain yield in all salicylic acid levels, so it is recommended for planting in areas with similar conditions.