واکنش عملکرد ارقام کنجد (.sesamum indicum l) به کود نیتروژن در شرایط آبیاری کامل و کم‌آبیاری

ارزیابی پاسخ ارقام کنجد به تیمارهای مختلف آبیاری و نیتروژن نقش مهمی در استفاده بهینه از منابع و افزایش تولید ایفا می‌کند. بدین منظور آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در کرج (مزارع تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر) طی سال‌های 1396 و 1397 انجام شد. در این آزمایش، تیمارهای آبیاری در دو سطح شامل رژیم کم‌آبیاری و آبیاری کامل در کرت‌های اصلی، و مقادیر مختلف نیتروژن (صفر، 60 و 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) و ارقام کنجد (سه رقم اولتان، دشتستان 2 و ناز) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در تمامی ارقام میزان اثرگذاری نیتروژن بر اجزای عملکرد و عملکرد دانه با بروز کم‌آبی کاهش یافت. هرچند پاسخ رقم دشتستان 2 به مصرف نیتروژن در شرایط کم‌آبی در مقایسه با دو رقم دیگر بهتر بود. همچنین نتایج حاکی از آن است که در شرایط کم‌آبیاری، فقط در رقم دشتستان 2 کاربرد کود نیتروژن بیش از 60 کیلوگرم در هکتار به‌منظور دستیابی به حداکثر عملکرد دانه (595 کیلوگرم در هکتار) قابل توصیه است، حال آنکه در صورت فراهمی آب علاوه بر رقم دشتستان 2، عملکرد دانه رقم اولتان نیز به کاربرد کود نیتروژن در سطحی بالاتر از 60 کیلوگرم در هکتار پاسخ مثبت و معنی‌دار نشان داد و حداکثر عملکرد دانه در این رقم (1138 کیلوگرم در هکتار) با مصرف 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شد. بر عکس این دو رقم، در رقم ناز حتی با فراهمی آب کاربرد کود نیتروژن بیشتر از 60 کیلوگرم در هکتار تاثیر معنی‌داری بر افزایش عملکرد دانه نداشت و قابل توصیه نیست.

Sesame (Sesamum indicum L.) Cultivars Yield Response to Nitrogen Rates Under Full and Deficit Irrigation

Evaluating the response of sesame cultivars to different irrigation and nitrogen treatments plays a pivotal role in the optimal use of resources and increasing production. Hence, an experiment was conducted in a randomized complete block design arranged in splitfactorial with three replications in Karaj (Research Farms of Seed and Plant Improvement Institute) during 2017 and 2018. In this experiment, irrigation treatments at two levels, including deficit irrigation and full irrigation, were allocated to main plots, and different amounts of nitrogen (0, 60, and 120 kg N ha1) and sesame cultivars (Oltan, Dashtestan 2 and Naz) were appointed to the subplots. The results indicated that in all cultivars, the effect of nitrogen on yield and yield components decreased due to water deficit conditions. However, the response of the Dashtestan 2 cultivar to nitrogen under water deficit conditions was better than two other cultivars. The results also showed that under deficit irrigation condition, only in Dashtestan 2, the application of more than 60 kg ha1 nitrogen fertilizer is recommended to achieve maximum seed yield (595 kg ha1), while under complete irrigation condition, in addition to Dashtestan 2 cultivar, seed yield in Oltan cultivar also showed a positive and significant response to nitrogen fertilizer application at a level above 60 kg ha1 and the maximum seed yield in this cultivar (1138 kg ha1) was obtained when 120 kg ha1 nitrogen was applied. In contrast, even under complete irrigation conditions, nitrogen fertilizer application of more than 60 kg ha1 did not significantly affect increasing see yield in Naz cultivar, which is not a recommended practice.