ارزیابی برخی پاسخ‌های فیزیولوژیک مرتبط با نیتروژن و انتقال مجدد نیتروژن در گندم تحت تاثیر آبیاری تکمیلی و کود نیتروژن

تجمع نیتروژن در اندام‌های رویشی و انتقال مجدد آن به دانه، فرایندهای مهمی هستند که تعیین کننده عملکرد و کیفیت گندم هستند. به‌منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی در دو سطح دیم و آبیاری در مرحله آبستنی و مصرف کود نیتروژن در سه سطح (50 کیلوگرم نیتروژن، 100 کیلوگرم نیتروژن و 100 کیلوگرم نیتروژن + محلولپاشی 20 کیلوگرم نیتروژن در مرحله سنبله رفتن) روی پاسخ‌های فیزیولوژیک و انتقال مجدد نیتروژن سه رقم گندم (سرداری، آذر 2 و ریژاو) آزمایشی در سال زراعی 961395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان به‌صورت کرت‌های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. نتایج آزمایش نشان داد که آبیاری تکمیلی سبب افزایش مقدار کلروفیل a، کلروفیل b، محتوای پرولین و گلیسین بتائین برگ، و کاهش نشت الکترولیت غشا لیپیدی شد. آبیاری تکمیلی همچنین محتوای نیتروژن برگ، کاه سنبله و نیتروژن کل در مرحله گلدهی را افزایش داد. رقم ریژاو بیشترین کارایی انتقال مجدد نیتروژن برگ و کمترین کارایی انتقال مجدد نیتروژن کل را داشت. تیمار کودی n1 کمترین میزان کلروفیل a و b، محتوای پرولین و گلیسین بتائین برگ، محتوای نیتروژن برگ، ساقه، کاه سنبله و نیتروژن کل در هر دو مرحله گلدهی و رسیدگی را به‌خود اختصاص داد. انتقال مجدد نیتروژن تحت تاثیر آبیاری تکمیلی و مقادیر مختلف نیتروژن قرار گرفت. به‌نظر می‌رسد آبیاری تکمیلی در مرحله آبستنی منجر به افزایش نیتروژن در اندام‌های رویشی می‌شود که در مرحله پرشدن دانه در طی فرایند انتقال مجدد به دانه منتقل می‌شود.

Evaluation of Some Physiological Responses Related to Nitrogen and Remobilization of Nitrogen in Wheat Affected by Supplemental Irrigation and Nitrogen Fertilization

Accumulation of nitrogen in vegetative organs and its translocation to grain of wheat are important processes that determine the yield and quality. In order to investigate the effect of supplemental irrigation nitrogen fertilizer on dry matter remobilization, yield and yield components of three wheat cultivars a splitsplit plot experiment was conducted based on randomized complete block design with 3 replications at Research Field of Kurdistan University, Sanandaj, west of Iran, during 20162017. Treatments were two levels of Irrigation (rainfed and irrigation at the booting stage) as mainplots, three rainfed cultivars (Sardari, Azar2, and Rejaw) as subplot and three rates of nitrogen (50 kg/ha N (N1), 100 kg/ha N (N2) and 100 kg/ha N plus 20 kg/ha N (N3) foliar application in Heading stage) as subsubplot. The results showed that supplementary irrigation increased the concentration of leaf chlorophyll a, chlorophyll b, proline, and glycine betaine and decreased the electrolyte leakage. Supplemental irrigation also increased leaf nitrogen, chaff and total nitrogen content at flowering stage. Rejaw cultivar had the highest leaf nitrogen remobilization efficiency and the lowest total nitrogen remobilization efficiency. N1 fertilizer treatment led to the lowest concentration of leaf chlorophyll a and b, proline, glycine betaine, and nitrogen, and stem, chaff and total nitrogen in both flowering and maturity stages. Nitrogen remobilization was affected by supplementary irrigation and different rates of nitrogen fertilizer. It seems that supplementary irrigation in the booting stage leads to an increase in nitrogen content in the vegetative organs, which is transferred to the grain during the seed filling stage.