اثر سطوح کود نیتروژن، شیوه‌های کاشت و خاکورزی بر کارایی مصرف نیتروژنو عملکرد دانه کلزا (.brassica napus l) به‌عنوان کشت دوم در تناوب پس از برنج

به‌منظور بررسی اثر خاکورزی، شیوه کاشت و سطوح کود نیتروژن بر عملکرد دانه و کارایی مصرف نیتروژن در زراعت کلزا، آزمایشی به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات برنج کشور در شهرستان رشت طی دو سال زراعی 97-1395 اجرا شد. در این آزمایش، سه شیوه خاکورزی شامل خاکورزی متداول، کم خاکورزی و بدون خاکورزی به‌عنوان کرت‌های اصلی و دو شیوه کاشت شامل کشت مستقیم و کشت نشایی و چهار مقدار کود نیتروژن خالص به‌میزان صفر، 100، 200 و 300 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره به‌صورت فاکتوریل در کرت‌های فرعی درنظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تیمار 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیشترین کارایی زراعی نیتروژن (17/68 کیلوگرم بر کیلوگرم)، کارایی مصرف نیتروژن (32/40 کیلوگرم بر کیلوگرم)، بازیافت ظاهری نیتروژن (71/85 درصد)، شاخص برداشت نیتروژن (75/48 درصد) و کارایی فیزیولوژیک نیتروژن (47/98 کیلوگرم بر کیلوگرم) را دارا بود. با افزایش مصرف نیتروژن، کلیه صفات مربوط به کارایی نیتروژن کاهش یافت و در تیمار300 کیلوگرم نیتروژن در کمترین مقدار خود بودند. اثر متقابل خاکورزی در نیتروژن نشان داد که تیمار کم خاکورزی در 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار با میانگین 4144 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را دارا بود. با توجه به نتایج به‌دست آمده، تیمار کم خاکورزی در 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به‌دلیل افزایش عملکرد دانه و روغن و تیمار کم خاکورزی در 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به‌علت کارایی بالای مصرف نیتروژن، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و رعایت مسائل زیست‌محیطی برای کشت کلزا در اراضی شالیزاری استان گیلان مناسب به‌نظر می‌رسند.

Effects of Nitrogen Fertilizer Levels, Planting and Tillage Methods on Nitrogen Use Efficiency and Grain Yield of Rapeseed (Brassica napus L.) as Second Crop in Rotation After Rice

In order to investigate the effects of tillage, planting method and the levels of nitrogen fertilizer on the grain yield and nitrogen use efficiency in planting Rapeseed (Brassica napus L.), a split factorial experiment in complete randomized block design was conducted with three replications at Research Fields of Rice Research Institute of Iran in Rasht during two cropping seasons of 20162018. In the experiment, three tillage methods including the conventional tillage, minimum tillage and no tillage were considered as the main plots and two planting methods of direct planting and transplanting as well as the four amounts of nitrogen fertilizer of 0, 100, 200 and 300 kg ha1 N from urea source as factorial in sub plots. The interaction between the tillage and nitrogen amount indicated that the treatment combination of minimum tillage at 200 kg ha1 of nitrogen with the average of 4144.3 kg ha1 had the highest grain yield. Treatment of 100 kg ha1 of nitrogen had the highest nitrogen agronomic efficiency (17.68 kg ha1), nitrogen use efficiency (32.40 kg ha1), nitrogen apparent recovery (71.85 kg ha1), nitrogen harvest index (75.48 percent) and nitrogen physiological efficiency (47.98 kg kg1). Increasing the nitrogen consumption decreased all the traits related to the nitrogen efficiency and these traits were in their minimum values in the treatment of 300 kg ha1 of nitrogen. The interaction between the tillage and nitrogen showed that the treatment of minimum tillage at 200 kg ha1 of nitrogen with an average of 4144 kg ha1 had the highest grain yield. In conclusion, the treatment of minimum tillage at 200 kg ha1 of nitrogen due to the high seed and oil yields and treatment of minimum tillage at 100 kg ha1 of nitrogen because of the high nitrogen consumption efficiency, energy saving and observance of the environmental issues are suitable for planting canola in paddy fields of Guilan province.