اثر محلول‌پاشی مواد محافظت‌ کننده گیاهی بر عملکرد برنج (oryza sativa l.) در شرایط تنش خشکی

خشکی یکی از مهم‌ترین عوامل محدود کننده عملکرد محصولات زراعی است و محلول‌پاشی محافظت‌ کننده‌های گیاهی یک راهکار مدیریتی مهم در افزایش تحمل گیاهان زراعی به تنش خشکی است. این آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در ایستگاه تحقیقاتی برنج تنکابن واقع در استان مازندران انجام شد. عامل اصلی شامل رژیم آبیاری در دو سطح (آبیاری رایج (شاهد) و قطع آبیاری از مرحله پنجه‌زنی (40 روز بعد از نشاکاری)) و عامل فرعی شامل محلول‌پاشی مواد محافظت‌ کننده گیاهی در پنج سطح (محلول‌پاشی سلنیوم، سیلیکون، اسید اسکوربیک، اسید سالیسیلیک و عدم محلول‌پاشی (شاهد)) بودند. نتایج نشان داد که در صورت عدم محلول‌پاشی، قطع آبیاری از مرحله پنجه‌زنی سبب کاهش عملکرد دانه به میزان 29/3 درصد شد. تنش خشکی موجب کاهش ارتفاع بوته، تعداد پنجه و وزن هزار دانه به‌ترتیب به‌میزان 5/15، 14/95 و 3/34 درصد شد. همچنین نتایج نشان داد که در شرایط قطع آبیاری از مرحله پنجه‌زنی، محلول‌پاشی با سلنیوم، سیلیکون، اسید آسکوربیک و اسید سالیسیلیک به‌ترتیب سبب افزایش عملکرد دانه به‌میزان 32/6، 31/9، 35/3 و 33/3 درصد نسبت به شاهد عدم محلول‌پاشی شد. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که محلول‌پاشی مواد محافظت‌ کننده رشد گیاهی می‌تواند سبب کاهش اثرات سوء تنش خشکی و بهبود عملکرد دانه برنج در شرایط تنش خشکی شود.

Effect of Foliar Application of Phytoprotectants on Yield of Rice (Oryza sativa Cv. Shiroudi) under Drought Stress

Drought is one of the most important factors limiting crop yield and foliar application of phytoprotectants is an important management strategy for increasing crop resistance to drought stress. This research was conducted at Rice Research Station of Tonekabon, Iran, in 2018 by using a splitplot based on a Randomized Complete Block Design (RCBD) with three replicates. Main plots were irrigation regimes [common irrigation (control), and irrigation withold from tillering stage (45 days after transplanting)] and subplots were foliar application of phytoprotectants (control, selenium, silicon, ascorbic acid, salicylic acid). The results showed that irrigation withold from tillering stage caused a 29.3% reduction in grain yield in the absence of foliar application. Drought stress decreased plant height, tiller number and 1000grain weight by 15.5, 14.95 and 3.34%, respectively. Drought stress increased proline content by 115%. Also, in the irrigation withold from tillering stage, foliar application with selenium, silicon, ascorbic acid, and salicylic acid led to increase in floret fertility percentage and 1000grain weight, thereby increasing the grain yield up to 32.6, 31.9, 35.3 and 33.3%, respectively, compared to no foliar application (control). In general, the results of this study showed that foliar application of phytoprotectants can reduce the adverse effects of drought stress and improve the grain yield of rice under drought stress conditions.