شناسایی ژنوتیپ‌های سازگار در لاین‌های کنجد بر اساس گزینش چند صفتی

شناسایی ژنوتیپ سازگار به یک منطقه خاص از علاقمندی‌های ویژه به‌نژادگران و متخصصان ژنتیک گیاهی است. به‌منظور شناسایی ژنوتیپ سازگار در لاین‌های کنجد بر اساس گزینش چند صفتی، آزمایشی در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقاتی مغان واقع در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل در سال‌های 1396 و 1397 اجرا شد. مواد ژنتیکی مورد ارزیابی در این مطالعه شامل 14 لاین برتر از آزمایش‌های مقدماتی عملکرد در 3 منطقه در سال 1395 (حاصل از اداره نسل‌های در حال تفکیک به‌روش شجره‌ای) و رقم اولتان به‌عنوان شاهد بود. تجزیه واریانس مرکب داده‌های دو سال نشان داد که اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × سال برای تمامی صفات مورد مطالعه معنی‌دار بود. تجزیه گرافیکی بایپلات ژنوتیپ‌های کنجد نشان داد که دو مولفه اول در مجموع 55/3 درصد تغییرات مربوط به واریانس صفات را توجیه کردند. الگوی چندضلعی کدامبرترکجا/چرا بر اساس صفات مختلف ژنوتیپ‌های کنجد نشان داد که به‌ترتیب ژنوتیپ‌های g3 و g8 بیشترین مقادیر عملکرد و اجزای عملکرد مانند ارتفاع بوته، تعداد کپسول در بوته و درصد روغن را داشتند. بر اساس بای پلات مقایسه ژنوتیپ‌ها با ژنوتیپ ایدهآل، شاخص پایداری شوکلا، شاخص برتری و نقشه گرمایی، ژنوتیپهای g3، g8 و g9 که از نظر عملکرد و سایر صفات زراعی نسبت به رقم شاهد اولتان مطلوب‌تر بودند، به‌ترتیب بهترین ژنوتیپ ها از نظر تمامی صفات مورد مطالعه بوده و قابلیت ورود به آزمایش‌های تحقیقی-ترویجی به منظور معرفی به‌عنوان رقم جدید برای کشت در منطقه مغان را داشتند.

Identification of adapted genotypes in sesame lines based on multi-trait selection

Identification of genotypes adapted to a particular region is of special interest to breeders and plant geneticists. In order to identify adapted genotypes in sesame lines based on multitrait selection, an experiment was conducted in a completely randomized block design with four replications at Moghan Agricultural Research Station of Ardabil Agricultural and Natural Resources Research and Education Center during the years 2017 and 2018. The genetic materials evaluated in this study were consisted of 14 superior lines from preliminary yield trails of the three different regions evaluated in 2016 (Derived from the management of segregated generations in a pedigree way) and Oltan cultivar as a check. Combined analysis of variance showed that the genotype and genotype × year interaction effects were significant for all of the studied traits. Biplot analysis of sesame genotypes showed that the first two components explained the 55.3% of the total variations of traits. Whichwonwhere/what polygon pattern based on different traits of sesame genotypes showed that G3 and G8 had the highest yield and yield components such as plant height, number of capsules per plant and oil content, respectively. Based on comparing of genotypes with ideal genotypes biplot, Shukla stability index, superiority index and heat map analysis, genotypes G3, G8 and G9 were better than Oltan cultivar, thus identified as the best genotypes. These genotypes have the potential to be used in researchextension trials for introduction as a new cultivar for cultivation in Moghan region.