بررسی تاثیر صفات مورفولوژیکی بر عملکرد دانه باقلا وارداتیبا استفاده از روش‌های آماری چندمتغیره

بیان روابط بین ویژگی‌های مورفولوژیکی در پژوهش‌های علمی از اهمیت زیادی برخوردار است. تجزیه مسیر و تجزیه بای‌پلات از روش‌های آماری موثر برای انجام این کار هستند. برای مطالعه صفات مورفولوزیکی موثر بر عملکرد دانۀ باقلا، 12 ژنوتیپ وارداتی باقلا تحت تاثیر سه غلظت هورمون اسید جیبرلیک به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح آزمایشی بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه پژوهشی دانشگاه شهرکرد مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس از تفاوت معنی‌دار بین همه ژنوتیپ‌ها از نظر 15 صفت مورد بررسی به‌جز صفات تعداد میان‌گره، قطر ساقه، تعداد دانه در غلاف و وزن خشک ریشه حکایت داشت که نشان‌دهنده تنوع ژنتیکی در بین صفات مورد ارزیابی بود. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که بین عملکرد دانه و همه صفات مورد بررسی به‌جز ارتفاع بوته، تعداد میان‌گره، طول میان‌گره و قطر ساقه همبستگی زیاد و معنی‌داری وجود دارد. نتایج رگرسیون چندمتغیره به‌روش گام به گام نشان داد که از بین صفات مورد مطالعه، 3 صفت تعداد غلاف بارور، طول غلاف و تعداد دانه در بوته به مدل وارد شدند، که در مجموع 86 درصد تغییرات عملکرد دانۀ باقلا را در ژنوتیپ‌های مورد ارزیابی توجیه کردند. نتایج تجزیه مسیر بر مبنای 2 مدل جمع‌پذیر به‌طور کامل ‌شخص و فرا‌شخص نشان داد که بیشترین تاثیر مستقیم روی عملکرد دانه باقلا مربوط به صفت تعداد غلاف بارور بود. به‌طوری که یک واحد تغییر در این صفت موجب 0/78 واحد افزایش در صفت عملکرد دانه باقلا می‌شود. به این ترتیب صفت تعداد غلاف بارور در ژنوتیپ‌های مورد بررسی در انتخاب برای عملکرد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بای‌پلات 2 مولفه اول تغییرات عملکرد و اجزای آن به‌عنوان یک مدل ضرب‌پذیر، ژنوتیپ‌های موفق از نظر عملکرد را به 3 گروه تقسیم و برای هر گروه صفاتی که بیشترین تاثیر در این موفقیت را داشتند، شناسایی کرد.

Evaluation of the Effect of Morphological Traits on Grain Yield in Introduced Faba Bean (Vicia faba L.) by Multivariate Analyses

Determining the relationships between morphological traits is very important in plant breeding. For this purpose, path analysis and biplot analysis are among the most effective statistical methods. To study the morphological traits affecting faba bean seed yield, 12 introduced faba bean genotypes were studied under the influence of 3 concentrations of gibberellic acid based on split plot in a randomized complete block design with three replications in the research greenhouse of Shahrekord University, Shahrekord, Iran. The analysis of variance showed that there was a significant difference between genotypes in terms of all studied traits except for number of internodes, internode length, stem diameter, number of seeds per pod and root dry weight, indicating high genetic variation among the studied traits. The study of correlation coefficients showed that there was significant correlation between seed yield and all studied traits except for plant height, number of internodes, internode length, stem diameter, number of seeds per pod, and shoot dry weight. The results of multivariate regression based on stepwise method showed that among the studied traits, 3 traits including number of fertile pods, pod length, and number of seeds per plant were entered into the model, and altogether justified 86% of the variations of faba bean seed yield. The results of path analysis based on just identified model and over identified model showed that the most direct effect on faba bean seed yield was through the number of fertile pods, so that one unit change in this trait causes 0.784 units increase in faba bean seed yield. Thus, in selection for yield the number of fertile pods in the studied genotypes is of special importance. Biplot analysis as a bilinear model, identified the C2, C7 and C10 as suitable genotypes in terms of yield and yield related traits.