اثر باکتری‌های rhizobium trifolii، pseudomonas fluorescens و azotobacter chroococcum بر رشد و عملکرد شبدر لاکی و برنج در تناوب زراعی برنج- شبدر

کشت دوم گیاهان زمستانه خانواده بقولات در تناوب با برنج و استفاده از باکتری‌های محرک رشد گیاه می‌تواند راهکار مناسبی برای افزایش پایداری تولید در مزارع برنج باشد. این پژوهش با هدف بررسی اثر باکتری‌های محرک رشد بر تسریع رشد رویشی و عملکرد محصول شبدر لاکی (رقم البرز 1) و برنج (رقم هاشمی) در سیستم کشت بر پایه برنج به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های‌کامل‌ تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات برنج کشور در سال‌های زراعی 96-1395 و 97-1396 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار سطح تلقیح با باکتری همزیست rhizobium trifolii و چهار سطح تلقیح با باکتری‌های محرک رشد غیرهمزیست شامل شاهد، تلقیح با باکتری pseudomonas fluorescens، azotobacter chroococcum و مخلوط دو باکتری با بذر شبدر بود. طبق نتایج به‌دست آمده تیمار ترکیبی سویه‌های همزیست موجب افزایش معنی‌دار ارتفاع بوته (68/3 سانتی‌متر)، عملکرد علوفه تر (32704/4 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد علوفه خشک (7783/7 کیلوگرم در هکتار) شبدر نسبت به تیمار شاهد بدون تلقیح (61/8 سانتی‌متر، 28248/2 و 6765 کیلوگرم در هکتار به‌ترتیب برای ارتفاع بوته، عملکرد علوفه تر و عملکرد علوفه خشک) شد. بررسی اثر تلقیح بذر شبدر با باکتری‌های غیرهمزیست و پس از آن کشت برنج نشان داد که تیمار ترکیبی، میانگین تعداد دانه پر (112/8 عدد) و عملکرد شلتوک (3336/4 کیلوگرم در هکتار) بالاتری نسبت به سایر تیمارها داشت. یافته‌های این پژوهش نشان داد که استفاده از باکتری‌های محرک رشد باعث افزایش صفات زراعی شبدر و درنهایت افزایش عملکرد برنج در سیستم‌های کشت بر پایه برنج شد.

Effect of Rhizobium trifolii, Pseudomonas fluorescens and Azotobacter chroococcum on Growth and Yield of Crismon Clover and Rice in a Rice-Clover Rotation

Cultivation of legume species as the second crop in rotation with rice and using plant growth promoting bacteria can be a good approach to improve rice production sustainability. This experiment was carried out to evaluate the effect of plant growth promoting bacteria on accelerating vegetative growth of crimson clover (Alborz 1) and rice (Hashemi) yield in a ricebased cropping system. A factorial experiment in randomized complete block design with three replications at Rice Research Institute of Iran was conducted during 20152017. Experimental factors included four inoculation levels of clover seeds with Rhizobium leguminosarum bv. trifolii and four inoculation levels of clover seeds with nonsymbiotic plant growth promoting Rhizobacteria including control, Pseudomonas fluorescence, Azotobacter chroococcum and combined treatment of these bacteria. The combined treatment of symbiotic strains led to significant increase in plant height (68.3 cm), fresh forage yield (32704.4 kg/ha) and dry forage yield (7783.7 kg/ha) of clover compared to the control treatment (61.8 cm, 28248.2 and 6765 kg/ha, for plant height, fresh forage yield and dry forage yield, respectively). Assessing inoculation of clover seeds with nonsymbiotic bacteria and subsequent rice cultivation showed that the combined treatment led to increase in number of filled grains (112.8) and paddy yield (3336.4 kg/ha) relative to the other treatments. The findings of this research showed that the application of plant growth promoting bacteria is potent to increase the cloverchr('39')s agronomic performance and rice yield in a ricebased cropping system.