تاثیر پرایمینگ بذر و میکوریز بر بعضی خصوصیات فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد گندم در شرایط تنش شوری

به‌منظور ارزیابی تاثیر پرایمینگ بذر و تلقیح دو گونه میکوریز بر تعدادی از خصوصیات فیزیولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم پارسی در شرایط تنش شوری آزمایشی به‌صورت اسپیلیت‌پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال‌های زراعی 94-1393 و 95-1394 در مزرعه مرکز آموزش جهاد کشاورزی اصفهان انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل دو سطح آبیاری با آب شور (با هدایت الکتریکی 3 و 11 دسی‌زیمنس بر متر) در کرت‌های اصلی، سه سطح کاربرد قارچ گلوموس (گونه اینترارادیس، گونه موسه‌آ و بدون کاربرد) و دو سطح پرایمینگ بذر (هیدروپرایمینگ به‌صورت پرایم در مزرعه و پرایم‌نشده) به‌صورت فاکتوریل در کرت‌های فرعی بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که تنش شوری بر بسیاری از صفات اندازه‌گیری شده موثر بود و کاربرد میکوریز موجب کاهش اثرات منفی تنش بر تجمع سدیم در اندام هوایی، شاخص سبزینگی، تعداد سنبله در بوته و وزن هزاردانه شده و دارای برهم‌کنش معنی‌داری با تنش شوری بودند. کاربرد گونه اینترارادایس در مقایسه با موسه آ مقدار سدیم برگ را در شرایط شوری حدود 17 درصد کاهش داد. در این پژوهش کاربرد میکوریز و پرایمینگ بذر پرولین برگ را به‌ترتیب 20 درصد افزایش و 18/5 درصد کم کرد. کاربرد گونه موسه آ فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز را نسبت به تیمار عدم تلقیح 15/6 درصد افزایش داد و عملکرد دانه بیشتری (9/5 درصد) ایجاد کرد. در این تحقیق پرایمینگ اثری بر عملکرد و اجزای آن نداشت به جز در سال دوم تحقیق که پرایمینگ در شرایط تلقیح با گونه اینترارادایس در تیمار شوری منجر به افزایش 23 درصدی تعداد سنبله در بوته نسبت به تیمار پرایم‌نشده شد. از دیگر نتایج افزایش 14/5 درصدی شاخص برداشت در اثر کاربرد میکوریز بود. در مجموع کاربرد میکوریز در شرایط شور قابل توصیه است، اما استفاده از پرایمینگ بذر تنها در ترکیب با گونه اینترارادایس می تواند سودمند باشد.

Effect of Seed Priming and Mycorrhiza on Some Physiological Characteristics, Yield and Yield Components of Wheat under Salt Stress Conditions

In order to evaluate the effect of seed priming and inoculation of two mycorrhizal species on a number of physiological characteristics, yield and yield components of a wheat cultivar (Parsi) in salinity stress conditions, an experiment was conducted as a splitplot factorial based on a randomized complete block design with three replications in the years 201415 and 201516 at Isfahan Jihad Training Center. The experimental factors consisted of two irrigation treatments with saline water (electrical conductivity of 3 and 11 dS/m) in the main plots, and three levels of Glomus species (G. intraradices, G. mosseae and nonapplication) and two seed priming treatments (hydroprimed seeds as onfarm priming and nonprimed seeds) were placed in the sub plots as a factorial. The combined analysis showed that salinity stress affected many of the measured traits and mycorrhiza application reduced the negative effects of salt stress on sodium accumulation in shoots, SPAD index, and spikes/plant and 1000seed weight and had significant interaction with salinity stress. Application of G. intraradices reduced the sodium content of leaves in salinity conditions by 17% in comparison with G. mosseae. Also, mycorrhizal inoculation increased leaf proline by 20% and seed priming decreased this osmolyte by 18.5%. Application of G. mosseae species led to a 15.6% increase in the activity of superoxide dismutase in comparison with noninoculation treatment and produced higher grain yield (9.5%). In this study, seed priming had no effect on yield and its components, except in the second year of the experiment when priming under inoculation with G. intraradices resulted in a 23% increase in the spikes/plant compared to nonpriming. Another result was an increase of 14.5% of the harvest index due to the mycorrhizal inoculation. In general, the application of mycorrhiza in saline conditions is beneficial to the wheat plants, but the use of seed priming can only be useful if it is accompanied with the inoculation of wheat by the G. intraradices.