بررسی برهم‌کنش تنش آبی و کود بر صفات مرتبط با کیفیت ارقام گندم نان

به‌منظور مطالعه اثر پلیمر سوپرجاذب شیمیایی و کود دامی بر ویژگی‌های نانوایی ارقام گندم در شرایط مختلف کم‌آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 97-1396 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی (ساعتلو) اجرا شد. فاکتورها شامل آبیاری در دو سطح شرایط مطلوب و تنش آبی، کود در چهار سطح سوپرجاذب شیمیایی 200 کیلوگرم در هکتار، کود گاوی 40 تن در هکتار، مصرف توام آنها و شاهد (عدم کاربرد سوپرجاذب و کود دامی) و ارقام گندم آبی شامل میهن، حیدری و زرینه بود. صفات عملکرد دانه، رطوبت دانه گندم، وزن هکتولیتر، رطوبت آرد، درصد خاکستر، گلوتنین، گلیادین، گلوتن خشک، شاخص گلوتن، درصد پروتئین دانه، عدد زلنی، عدد فالینگ و عملکرد پروتئین دانه بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد تاثیر تنش خشکی، سوپرجاذب و رقم بر صفات مورد بررسی معنی‌دار بود. مقادیر عملکرد دانه، عملکرد پروتئین، رطوبت آرد، گلوتنین، گلوتن خشک، شاخص گلوتن و عدد زلنی در شرایط تنش خشکی کاهش و عدد فالینگ، محتوای پروتئین دانه و گلیادین افزایش یافت. مصرف سوپرجاذب شیمیایی و کود دامی سبب افزایش عملکرد دانه، عملکرد پروتئین و شاخص گلوتن شد. بیشترین عملکرد دانه (6636/7 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد پروتئین (1093/79 کیلوگرم در هکتار) و کمترین وزن هکتولیتر (75/81 کیلوگرم در 100 لیتر) از رقم میهن به‌دست آمد. بیشترین عدد زلنی از رقم زرینه (26/35 درصد) در شرایط کاربرد توام کود دامی و سوپرجاذب شیمیایی و رقم حیدری (26/32 درصد) در شرایط کاربرد کود دامی حاصل شد. بیشترین عدد فالینگ از رقم حیدری (461/50 ثانیه) و کمترین عدد فالینگ نیز از رقم زرینه (443/73 ثانیه) حاصل شد. بالاترین میزان همبستگی بین صفات میزان گلوتنین با شاخص گلوتن (**0/97) مشاهده شد. به‌منظور تعدیل کاهش عملکرد دانه و پروتئین در تنش خشکی و بهبود ویژگی‌های نانوایی مانند گلوتن خشک، عدد فالینگ، گلوتنین و شاخص گلوتن در ارقام گندم، استفاده از کود دامی و سوپرجاذب موثر است.

Evaluation of the Interaction of Water Stress and Superabsorbent on the Characteristics Related to the Quality of Bread Wheat Cultivars (Triticum aestivum)

In order to study the effect of the superabsorbent polymer and manure fertilizer on the baking characteristics of wheat cultivars under different water deficit conditions, an experiment was carried out in a factorial layout based on a randomized complete block design in three replications at Agricultural Research Center, WestAzerbaijan (Saatlo station) during 20172018 growing seasons. The factors included irrigation at two levels (normal and water stress), superabsorbent polymer: 200 kg ha1, manure fertilizer: 40 tons ha1, their dual application and control (nonapplication fertilizer), and wheat cultivars (Mihan, Heidari and Zarineh). The measured traits included grain yield, wheat grain moisture content, hectoliter weight, flour moisture content, ash content, glutenin, gliadin, dry gluten, gluten index, protein percent, Zeleny number, falling number and protein yield. The results of the analysis of variances showed that the effect of drought stress, superabsorbent and cultivar on the studied traits was significant. Grain yield, protein yield, flour moisture, glutenin, dry gluten, gelatin index and Zeleny number were decreased under drought stress conditions, but the falling number, grain protein and gliadin content were increased. Application of the superabsorbent polymer of chemical and manure fertilizer increased the grain yield, protein yield and gluten index. The highest grain yield (6636.77 kg ha1) and protein yield (1093.79 kg ha1), and the lowest hectoliter weight (75.81 kg/100 liters) were obtained from Mihan cultivar. The highest Zeleny number was obtained from the Zarineh cultivar (26.35%) under the conditions involving the dual application of the manure and superabsorbent and the Heidari cultivar (26.32%) with the application of the manure fertilizer. The highest falling number was obtained from Heidari (461.50 seconds). The lowest falling number was obtained from Zarineh (443.73 seconds). The highest correlation was observed between glutenin and gluten indexes (0.97**). To mitigating the reduction of grain and protein yield under drought stress and improve the baking characteristics, such as dry gluten, falling number, glutenin and gluten index, in wheat cultivars, the use of manure and superabsorbent could be effective.