ارزیابی کمّیت و کیفیت علوفه در کشت مخلوط افزایشی سورگوم- سویا تحت تاثیر کودهای زیستی نیتروکسین و باکتری‌های حل‌کننده فسفات

به‌منظور بررسی کمّیت و کیفیت علوفه در کشت مخلوط سویا با سورگوم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال زراعی 1395 اجرا شد. فاکتور اول شامل الگوهای مختلف کشت در هشت سطح (کشت خالص سویا با تراکم‌های 40 و 50 بوته در متر‌مربع، کشت خالص سورگوم با تراکم‌های 10 و 15 بوته در متر‌مربع و کشت مخلوط دو گیاه با تراکم‌های ذکر شده) و فاکتور دوم شامل عدم کاربرد و کاربرد تلفیقی کودهای زیستی نیتروکسین (azotobacter chroococcum و azospirillum brasilense) و باکتری‌های حل‌کننده فسفات (pseudomonas flurescence) بودند. نتایج نشان داد بیشترین (25/59 تن در هکتار) و کمترین (7/7 تن در هکتار) میزان عملکرد کل علوفه خشک به‌ترتیب در کشت‌های مخلوط سویا (50 بوته در متر‌مربع)+ سورگوم (15 بوته در متر‌مربع) تلقیح شده و کشت‌های خالص سویای تلقیح نشده با تراکم‌ 40 بوته در متر‌مربع حاصل شد. همچنین، بیشترین و کمترین میزان خاکستر علوفه (ash)، ماده خشک قابل هضم (ddm) و انرژی ویژه شیردهی (nel) به‌ترتیب در کشت مخلوط سویا (50 بوته در متر‌مربع)+ سورگوم (10 بوته در متر‌مربع) و کشت خالص سورگوم با تراکم 15 بوته در متر‌مربع به‌دست آمد. بیشترین میزان دیواره سولی (ndf) و دیواره سلولی بدون همی‌سلولز (adf) در کشت خالص سورگوم با تراکم 15 بوته در متر‌مربع تلقیح نشده، حاصل شد. علاوه‌بر این با کاربرد کودهای زیستی میزان پروتئین خام (cp)، ddm، ماده خشک مصرفی (dmi) و nel علوفه به‌ترتیب 6/29، 1/71، 3/29 و 2/72 درصد نسبت به شاهد افزایش معنی‌دار پیدا کردند. همچنین، بیشترین میزان نسبت برابری زمین (ler) و شاخص سودمندی مالی مخلوط (mai) در کشت مخلوط سویا (50 بوته در متر‌مربع)+ سورگوم (15 بوته در متر‌مربع) به‌دست آمد. به‌طور کلی بر اساس شاخص‌های کمّی و کیفی ذکر شده می‌توان کشت مخلوط سویا (50 بوته در متر‌مربع)+ سورگوم (15 بوته در متر‌مربع) و سویا (50 بوته در متر‌مربع)+ سورگوم (10 بوته در متر‌مربع) را به‌عنوان تیمارهای برتر معرفی کرد.

Quantity and Quality Evaluation of the Forage in Sorghum- Soybean Additive Intercropping under the Influence of Nitroxin and Phosphate Solubilizing Bacteria Bio-Fertilizers

In order to evaluate the forage quantity and quality of Sorghum in intercropping with soybean, a field experiment was carried out as a factorial based on a randomized complete block design (RCBD) with three replications at the Faculty of Agriculture, University of Maragheh, during the 2016 growing season. The first factor included different planting patterns with eight levels (soybean monocultures with densities of 40 and 50 plants m2, sorghum monocultures with densities of 10 and 15 plants m2, and intercropping of the two plant species with the mentioned densities); the second factor consisted of two levels of inoculation with nitroxin (Azotobacter chroococcum and Azospirillum brasilense) Biofertilizers and Phosphate solubilizing bacteria (Pseudomonas flurescence) and noninoculation. The results showed that the highest (25.59 tons ha1) and lowest total dry forage yield was obtained in intercropping soybean (with densities of 40 and 50 plants m2) + sorghum (15 plants m2) with inoculation and soybean monocultures (with densities of 40 and 50 plants m2) without inoculation, respectively. Also, the highest and lowest values of forage ash, digestible dry matter (DDM) and net energy of lactation (NEL) were obtained in intercropping soybean (50 plants m2) + sorghum (10 plants m2) and monoculture of sorghum (15 plants m2), respectively. The highest content of the acid detergent fiber (ADF) and neutral detergent fiber (NDF) was obtained in the monoculture of sorghum (15 plants m2) without inoculation. In addition, application of biofertilizer increased the content of crude protein (CP), DDM, dry matter intake (DMI) and NEL by 6.29, 1.71, 3.29 and 2.72%, respectively, as compared to the control. Also, the highest land equivalent ratio and monetary advantage intercropping (MAI) were achieved in the intercropping of soybean (50 plants m2) + sorghum (15 plants m2). Generally, intercropping of soybean (50 plants m2) + sorghum (15 plants m2) and soybean (50 plants m2) + sorghum (10 plants m2) could be introduced as the best treatment in terms of forage quantity and quality, respectively.